Jump to content

ਰਣਨੀਤੀ/ਵਿਕਿਮੀਡਿਆ ਅੰਦੋਲਨ ਰਣਨੀਤੀ/੨੦੧੭/ਦਿਸ਼ਾ

From Meta, a Wikimedia project coordination wiki
This page is a translated version of the page Strategy/Wikimedia movement/2017/Direction and the translation is 79% complete.

ਜਨਵਰੀ 2017 ਵਿੱਚ, ਅਸੀਂ, ਵਿਕੀਮੀਡੀਆ ਅੰਦੋਲਨ ਦੇ ਹਿੱਸੇਦਾਰਾਂ ਨੇ, ਸਾਡੇ ਸਮੂਹਿਕ ਭਵਿੱਖ ਬਾਰੇ ਇੱਕ ਉਤਸ਼ਾਹੀ ਚਰਚਾ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰ ਦਿੱਤੀ. ਅਸੀਂ ਆਪਣੇ ਪਿਛਲੇ 16 ਸਾਲਾਂ ਬਾਰੇ ਸੋਚਣ ਦਾ ਫੈਸਲਾ ਲਿਆ ਅਤੇ ਆਉਣ ਵਾਲੇ ਦਹਾਕੇ ਵਿੱਚ ਅਸੀਂ ਦੁਨੀਆਂ ਤੇ ਜੋ ਪ੍ਰਭਾਵ ਪਾਉਣਾ ਚਾਹੁੰਦੇ ਹਾਂ, ਉਸਦੀ ਕਲਪਨਾ ਕੀਤੀ. ਸਾਡਾ ਉਦੇਸ਼ ਰਣਨੀਤਕ ਦਿਸ਼ਾ ਦੀ ਪਛਾਣ ਕਰਨਾ ਸੀ ਜੋ ਕਿ 2030 ਤੱਕ ਸਾਡੇ ਅੰਦੋਲਨ ਵਿੱਚ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਇਕਜੁੱਟ ਕਰੇਗੀ ਅਤੇ ਉਹਨਾਂ ਨੂੰ ਪ੍ਰੇਰਿਤ ਕਰੇਗੀ ਅਤੇ ਫੈਸਲੇ ਲੈਣ ਵਿੱਚ ਸਾਡੀ ਮਦਦ ਕਰੇਗੀ.

ਇਹ ਪ੍ਰਕਿਰਿਆ ਪੂਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਵੱਡੀ, ਅਸੰਗਤ ਅਤੇ ਆਕਰਸ਼ਕ ਹੈ, ਅਤੇ ਇਸ ਵਿੱਚ ਆਨ-ਵਿਕੀ ਦੀਆਂ ਚਰਚਾਵਾਂ, ਵੱਡੇ ਕਾਨਫਰੰਸ, ਛੋਟੀਆਂ ਮੀਟਿੰਗਾਂ, ਮਾਹਰ ਇੰਟਰਵਿਊ ਅਤੇ ਗੁੰਝਲਦਾਰ ਖੋਜਾਂ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ. [1] ਇਹ ਗੱਲ ਦੀ ਪੁਸ਼ਟੀ ਕਰਨ ਵਿੱਚ ਲੰਬਾ ਸਮਾਂ ਨਹੀਂ ਲੱਗਾ ਕਿ ਵਿਕੀਮੀਡੀਆ ਅੰਦੋਲਨ ਦੀ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡੀ ਤਾਕਤ ਇਸ ਦੇ ਮੈਂਬਰਾਂ ਦੀ ਪ੍ਰਤਿਭਾ, ਸਮਰਪਣ ਅਤੇ ਅਖੰਡਤਾ ਹੈ. ਕਿਸੇ ਵੀ ਸਫਲ ਰਣਨੀਤੀ ਵਿੱਚ ਸਾਡੇ ਭਾਈਚਾਰੇ ਵਿੱਚ ਲੋਕਾਂ ਦੀ ਵਿਭਿੰਨਤਾ ਨੂੰ ਸ਼ਾਮਲ ਕਰਨਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਸਾਡੇ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਹਿੱਤਾਂ, ਪ੍ਰੇਰਨਾ ਅਤੇ ਯੋਗਦਾਨ ਸ਼ਾਮਿਲ ਹਨ. ਸਾਡੇ ਵਿੱਚੋਂ ਕੁਝ ਵਿਸ਼ਵਕੋਸ਼ ਲੇਖ ਲਿਖਦੇ ਹਨ. ਸਾਡੇ ਵਿੱਚੋਂ ਕੁਝ ਸੌਫਟਵੇਅਰ ਵਿਕਸਿਤ ਕਰਦੇ ਹਨ. ਸਾਡੇ ਵਿੱਚੋਂ ਕੁਝ ਪੈਸੇ, ਸਮਾਂ ਜਾਂ ਮਹਾਰਤ ਦਾਨ ਕਰਦੇ ਹਨ. ਕੁਝ ਡਾਟਾ, ਸਰੋਤ, ਜਾਂ ਮੀਡੀਆ ਕਿਉਰੇਟ ਕਰਦੇ ਹਨ. ਕੁੱਝ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮਾਂ ਨੂੰ ਸੰਗਠਿਤ ਕਰਦੇ ਹਨ, ਕਾਪੀਰਾਈਟ ਕਾਨੂੰਨ ਵਿੱਚ ਸੁਧਾਰ ਕਰਨ ਦੀ ਵਕਾਲਤ ਕਰਦੇ ਹਨ, ਜਾਂ ਕਲਾਕ੍ਰਿਤੀਆਂ ਨੂੰ ਰੀਮਿਕਸ ਕਰਦੇ ਹਨ. ਕੁਝ ਲੋਕ ਕਮਿਊਨਿਟੀ ਆਯੋਜਕ, ਅਧਿਆਪਕ, ਜਾਂ ਵਿਕੀਨੇਜ ਹਨ. ਕੁਝ ਲੋਕ ਬਹੁਤ ਉਤਸੁਕ ਹਨ. ਸਾਡੇ ਵਿੱਚੋਂ ਕੁਝ ਉਪਰੋਕਤ ਸਾਰੇ ਕਾਰਜ ਕਰਦੇ ਹਨ, ਅਤੇ ਇਸ ਤੋਂ ਬਗੈਰ ਹੋਰ ਬਹੁਤ ਕੁਝ ਵੀ ਕਰਦੇ ਹਨ.

ਅਸੀਂ ਇਕੱਠੇ ਕਿਉਂ ਹਾਂ, ਇਹ ਇਸ ਲਈ ਨਹੀਂ ਕਿ ਅਸੀਂ ਕੀ ਕਰਦੇ ਹਾਂ; ਇਸ ਦੀ ਬਜਾਇ, ਇਸ ਲਈ ਹੈ ਕਿ ਅਸੀਂ ਅਜਿਹਾ "ਕਿਉਂ" ਕਰਦੇ ਹਾਂ.

ਅਸੀਂ ਸਭ ਇਸ ਲਹਿਰ ਦਾ ਇੱਕ ਹਿੱਸਾ ਹਾਂ ਕਿਉਂਕਿ ਅਸੀਂ ਵਿਸ਼ਵਾਸ ਕਰਦੇ ਹਾਂ ਕਿ ਮੁਫ਼ਤ ਗਿਆਨ ਸੰਸਾਰ ਨੂੰ ਬਿਹਤਰ ਸਥਾਨ ਬਣਾਉਂਦਾ ਹੈ. ਹਰੇਕ ਮਨੁੱਖ ਨੂੰ ਗਿਆਨ ਤਕ ਆਸਾਨ ਪਹੁੰਚ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਨ ਦਾ ਹੱਕ ਹੈ. ਅਤੇ ਹਰ ਮਨੁੱਖ ਨੂੰ ਆਪਣੀ ਜਾਣਕਾਰੀ ਨੂੰ ਇਕੱਠਾ ਕਰਨ ਅਤੇ ਸਾਂਝਾ ਕਰਨ ਵਿੱਚ ਹਿੱਸਾ ਲੈਣ ਦਾ ਮੌਕਾ ਮਿਲਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ.

ਸਾਡੀ ਰਣਨੀਤਕ ਦਿਸ਼ਾ: ਸੇਵਾ ਅਤੇ ਇਕੁਇਟੀ

2030 ਤੱਕ, ਵਿਕੀਮੀਡੀਆ ਮੁਫ਼ਤ ਗਿਆਨ ਦੇ ਵਾਤਾਵਰਣ ਦਾ ਲੋੜੀਂਦਾ ਬੁਨਿਆਦੀ ਢਾਂਚਾ ਬਣ ਜਾਵੇਗਾ, ਅਤੇ ਜਿਸਦਾ ਵੀ ਨਜ਼ਰੀਆ ਸਾਡੇ ਨਾਲ ਮਿਲੇਗਾ ਉਹ ਇਸ ਲਹਿਰ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਹੋਣ ਦੇ ਯੋਗ ਹੋਵੇਗਾ.

ਅਸੀਂ, ਵਿਕੀਮੀਡੀਆ ਯੋਗਦਾਨੀ, ਸਮਾਜ ਅਤੇ ਸੰਗਠਨ, ਸਾਡੀ ਦੁਨੀਆਂ ਨੂੰ ਅੱਗੇ ਵਧਾਉਣ ਲਈ ਅਜਿਹਾ ਗਿਆਨ ਇਕੱਠਾ ਕਰਾਂਗੇ ਜੋ ਮਨੁੱਖੀ ਭਿੰਨਤਾ ਨੂੰ ਪੂਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਪ੍ਰਸਤੁਤ ਕਰਦਾ ਹੋਵੇ, ਅਤੇ ਅਜਿਹੀਆਂ ਸੇਵਾਵਾਂ ਅਤੇ ਢਾਂਚਿਆਂ ਦਾ ਨਿਰਮਾਣ ਕਰਾਂਗੇ ਜੋ ਦੂਜਿਆਂ ਨੂੰ ਅਜਿਹਾ ਕਰਨ ਦੇ ਯੋਗ ਬਣਾਉਣ.

ਅਸੀਂ ਸਮੱਗਰੀ ਨੂੰ ਵਿਕਸਿਤ ਕਰਨ ਦੇ ਆਪਣੇ ਮਿਸ਼ਨ ਨੂੰ ਜਾਰੀ ਰੱਖਾਂਗੇ ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਅਸੀਂ ਪਿਛਲੇ ਸਮੇਂ ਵਿੱਚ ਕਰਦੇ ਰਹੇ ਹਾਂ ਅਤੇ ਇਸੇ ਤਰ੍ਹਾਂ ਅੱਗੇ ਵਧਾਂਗੇ.

ਗਿਆਨ ਇੱਕ ਸੇਵਾ: ਸਾਡੇ ਉਪਭੋਗਤਾਵਾਂ ਦੀ ਸੇਵਾ ਲਈ, ਅਸੀਂ ਇੱਕ ਮੰਚ ਬਣਾਂਗੇ, ਜੋ ਕਿ ਦੁਨੀਆਂ ਭਰ ਵਿੱਚ ਖੁੱਲ੍ਹੇ ਗਿਆਨ ਨੂੰ ਇੰਟਰਫੇਸਾਂ ਅਤੇ ਭਾਈਚਾਰਿਆਂ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕਰਦਾ ਹੈ. ਅਸੀਂ ਵਿਦੇਸ਼ੀ ਭਾਈਚਾਰਿਆਂ ਅਤੇ ਭਾਈਵਾਲਾਂ ਲਈ ਵਿਕਿਮੀਡੀਆ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਮੁਕਤ ਗਿਆਨ ਨੂੰ ਸੰਗਠਿਤ ਅਤੇ ਵਿਵਸਥਿਤ ਕਰਨ ਲਈ ਟੂਲ ਬਣਾਵਾਂਗੇ. ਸਾਡੀਆਂ ਬੁਨਿਆਦੀ ਸੁਵਿਧਾਵਾਂ ਸਾਨੂੰ ਅਤੇ ਦੂਜਿਆਂ ਨੂੰ ਮੁਫ਼ਤ, ਭਰੋਸੇਯੋਗ ਗਿਆਨ ਦੇ ਵੱਖ ਵੱਖ ਰੂਪਾਂ ਨੂੰ ਇਕੱਤਰ ਕਰਨ ਅਤੇ ਵਰਤਣ ਦੀ ਸਮਰੱਥਾ ਦੇਣਗੀਆਂ.

ਗਿਆਨ ਇਕੁਇਟੀ: ਸਮਾਜਿਕ ਅੰਦੋਲਨ ਦੇ ਤੌਰ ਤੇ, ਅਸੀਂ ਸ਼ਕਤੀਆਂ ਅਤੇ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਅਧਿਕਾਰਾਂ ਦੇ ਢਾਂਚਿਆਂ ਦੁਆਰਾ ਛੱਡੇ ਗਏ ਗਿਆਨ ਅਤੇ ਭਾਈਚਾਰਿਆਂ ਵੱਲ ਸਾਡੇ ਯਤਨਾਂ 'ਤੇ ਧਿਆਨ ਕੇਂਦਰਤ ਕਰਾਂਗੇ. ਅਸੀਂ ਮਜ਼ਬੂਤ ਅਤੇ ਵੰਨ-ਸੁਵੰਨਾ ਭਾਈਚਾਰਾ ਬਣਾਉਣ ਲਈ ਹਰੇਕ ਪਿਛੋਕੜ ਦੇ ਲੋਕਾਂ ਦਾ ਸੁਆਗਤ ਕਰਾਂਗੇ. ਅਸੀਂ ਸਮਾਜਿਕ, ਸਿਆਸੀ ਅਤੇ ਤਕਨੀਕੀ ਰੁਕਾਵਟਾਂ ਨੂੰ ਤੋੜ ਦਿਆਂਗੇ, ਜੋ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਮੁਫਤ ਗਿਆਨ ਤੱਕ ਪਹੁੰਚਣ ਅਤੇ ਯੋਗਦਾਨ ਪਾਉਣ ਤੋਂ ਰੋਕਦੇ ਹਨ.

ਅੱਗੇ ਕੀ ਹੁੰਦਾ ਹੈ

ਇਸ ਰਣਨੀਤਕ ਦਿਸ਼ਾ ਦੀ ਪੁਸ਼ਟੀ ਕਰਦੇ ਹੋਏ, ਅਸੀਂ ਇਸ ਭਵਿੱਖ ਲਈ ਮਿਲ ਕੇ ਕੰਮ ਕਰਨ ਦੇ ਇਰਾਦੇ ਦਾ ਐਲਾਨ ਕਰਦੇ ਹਾਂ. ਵਿਕੀਮੇਨੀਆ 2018 ਤੱਕ, ਜੋ ਭੂਮਿਕਾਵਾਂ, ਜ਼ਿੰਮੇਵਾਰੀਆਂ ਅਤੇ ਸੰਗਠਨਾਤਮਕ ਰਣਨੀਤੀਆਂ ਇਸ ਭਵਿੱਖ ਨੂੰ ਅਮਲ ਵਿੱਚ ਲਿਆਉਣ ਲਈ ਸਾਨੂੰ ਸਮਰੱਥ ਬਣਾਉਂਦੇ ਹਨ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਬਾਰੇ ਚਰਚਾ ਦੇ ਅਗਲੇ ਪੜਾਅ ਵਿੱਚ ਅਸੀਂ ਚੰਗੇ ਵਿਸ਼ਵਾਸ ਨਾਲ ਭਾਗ ਲੈਣ ਲਈ ਅਤੇ ਇੱਕ ਸਮਝੌਤੇ 'ਤੇ ਆਉਣ ਲਈ ਵਚਨਬੱਧ ਹਾਂ.

ਅਸੀਂ ਸਾਡੀ ਲਹਿਰ ਦੀਆਂ ਲੋੜਾਂ ਨੂੰ ਆਪਣੀਆਂ ਨਿੱਜੀ ਲੋੜਾਂ ਤੋਂ ਉੱਪਰ ਰੱਖਣ ਦੀ ਪ੍ਰਤਿੱਗਿਆ ਕਰਾਂਗੇ, ਅਤੇ ਸਾਡੇ ਅੰਦੋਲਨ ਨੂੰ ਸਾਡੀ ਸਾਂਝੀ ਦਿਸ਼ਾ ਵਿੱਚ ਲੈਕੇ ਜਾਣ ਲਈ ਸਾਨੂੰ ਸਮਰੱਥ ਬਨਾਉਣ ਵਾਲੇ ਢਾਂਚਿਆਂ, ਪ੍ਰਕਿਰਿਆਵਾਂ ਅਤੇ ਵਸੀਲਿਆਂ ਨੂੰ ਲਭਾਂਗੇ.


ਵਿਖਿਆਨ: ਅਸੀਂ ਇਸ ਰਣਨੀਤਕ ਦਿਸ਼ਾ ਵਿੱਚ ਕਿਉਂ ਅੱਗੇ ਵਧਾਂਗੇ

ਉਮੀਦਾਂ: ਅਸੀਂ ਸਾਰੇ ਕੀ ਚਾਹੁੰਦੇ ਹਾਂ

ਸਾਡਾ ਸਮੂਹਕ ਰੁਝਾਨ ਇੱਕ ਪ੍ਰਯੋਗ ਦੇ ਤੌਰ ਤੇ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋਇਆ: ਇੱਕ ਖਰੜਾ ਤਿਆਰ ਕਰਨ ਵਾਲੀ ਥਾਂ ਜਿੱਥੇ ਕੋਈ ਵੀ ਮਾਹਰਾਂ ਦੁਆਰਾ ਸਮੀਖਿਆ ਕੀਤੀ ਗਈ ਮੁਫ਼ਤ ਐਨਸਾਈਕਲੋਪੀਡੀਆ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਕਰਨ ਲਈ ਜਾਣਕਾਰੀ ਦਾ ਯੋਗਦਾਨ ਦੇ ਸਕਦਾ ਹੈ.[2] ਵਿਕੀਪੀਡੀਆ ਛੇਤੀ ਹੀ ਇਸਦੇ ਮੂਲ ਕਹਾਣੀ ਤੋਂ ਬਹੁਤ ਜ਼ਿਆਦਾ ਹੋ ਗਿਆ ਹੈ ਅਤੇ ਅੱਜ ਇਹ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਲੋਕਾਂ ਦੁਆਰਾ ਜਾਣਕਾਰੀ ਲਈ ਇੱਕ ਸਰੋਤ ਬਣ ਗਿਆ ਹੈ[3] ਜਿਸ ਦਾ ਕੰਮ ਗਿਆਨ ਨੂੰ ਇਕੱਤਰ ਕਰਨਾ ਹੈ. [4] ਵਿਕਿਮੀਡੀਆ ਸਮਾਜ ਹੁਣ ਹਰ ਕਿਸੇ ਲਈ ਮੁਫਤ ਗਿਆਨ ਦੁਆਰਾ ਪ੍ਰੇਰਿਤ ਜਾਣਕਾਰੀ ਅਤੇ ਸਮਾਜਿਕ ਤਰੱਕੀ ਦੇ ਆਦਰਸ਼ਾਂ ਲਈ ਖੜ੍ਹੇ ਹਨ.[5][6] ਵਿਕੀਮੀਡੀਆ ਅੰਦੋਲਨ ਦਾ ਦ੍ਰਿਸ਼ਟੀਕੋਣ ਇਸ ਵਿਸਤ੍ਰਿਤ ਸਕੋਪ ਨੂੰ ਚੰਗੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਬਿਆਨ ਕਰਦਾ ਹੈ: "ਇੱਕ ਵਿਸ਼ਵ ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਹਰ ਇੱਕ ਇਨਸਾਨ ਸਾਰੇ ਗਿਆਨ ਦੇ ਰਾਜ਼ ਖੁੱਲ੍ਹੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਸਾਂਝਾ ਕਰ ਸਕਦਾ ਹੈ.”[7] ਐਨਸਾਈਕਲੋਪੀਡੀਆ ਤੋਂ ਪਰੇ, ਸਾਡੀ ਆਮ ਇੱਛਾ ਦਾ ਤਿੰਨ ਭਾਗ ਹਨ: ਗਿਆਨ ਦਾ ਇੱਕ ਸਮੂਹ ਬਣਾਉਣਾ ਜੋ ਵਿਆਪਕ, ਭਰੋਸੇਮੰਦ ਅਤੇ ਉੱਚ ਗੁਣਵੱਤਾ ਦਾ ਹੋਵੇ; ਅਜਿਹਾ ਭਾਗੀਦਾਰੀ ਤਰੀਕੇ ਨਾਲ ਕਰਨਾ, ਸਾਰਿਆਂ ਲਈ ਖੁੱਲ੍ਹਾ; ਅਤੇ ਦੁਨੀਆ ਭਰ ਵਿੱਚ ਹਰ ਕਿਸੇ ਨੂੰ ਸ਼ਾਮਿਲ ਕਰਨ ਵਾਲਾ.

ਵਿਕੀਮੀਡੀਆ ਦੀਆਂ ਸ਼ਕਤੀਆਂ: ਸਾਨੂੰ ਕਿਹੜੀ ਤਬਦੀਲੀ ਨਹੀਂ ਕਰਨੀ ਚਾਹੀਦੀ

ਵਿਕੀਮੀਡੀਆ ਦਾ ਅਸਲ ਆਧਾਰ ਇਹ ਹੈ ਕਿ ਗਿਆਨ ਲੋਕਾਂ ਦੁਆਰਾ ਬਣਾਇਆ ਗਿਆ ਹੈ, ਜੋ ਭਾਈਚਾਰੇ ਬਣਾਉਂਦੇ ਹਨ.[8] ਚੰਗੇ ਭਰੋਸੇਯੋਗ ਸਹਿਯੋਗ ਸਾਨੂੰ ਉੱਚ ਭਰੋਸੇਯੋਗਤਾ ਜਾਂ ਗੁਣਾਂ ਦਾ ਗਿਆਨ ਬਣਾਉਣ ਲਈ ਸਭ ਤੋਂ ਵਧੀਆ ਤਰੀਕਾ ਲੱਗਦੇ ਹਨ, ਅਤੇ ਇਹ ਵਿਕਿਮੀਡੀਆ ਸਭਿਆਚਾਰ ਦੇ ਕੇਂਦਰ ਵਿੱਚ ਹੈ.[9] ਇਹ ਵਿਚਾਰ ਕਿ ਕੋਈ ਵੀ ਵਿਅਕਤੀ ਇਸਨੂੰ ਸੋਧ ਸਕਦਾ ਹੈ ਉਹ ਇਨ੍ਹਾਂ ਗੁੰਝਲਦਾਰ ਹੈ ਕਿ ਅਸੀਂ ਮਜ਼ਾਕ ਕਰਦੇ ਹਾਂ ਕਿ ਇਹ ਕੇਵਲ ਅਭਿਆਸ ਵਿੱਚ ਹੀ ਕੰਮ ਕਰ ਸਕਦਾ ਹੈ, ਸਿਧਾਂਤ ਵਿੱਚ ਨਹੀਂ.[10] ਅਤੇ ਫਿਰ ਵੀ, ਇਹ ਕੰਮ ਕਰਦਾ ਹੈ: ਜੋ ਅਸੀਂ ਆਪਣੇ ਪਹਿਲੇ 16 ਸਾਲਾਂ ਵਿੱਚ ਕੀਤਾ ਹੈ, ਉਹ ਇਸ ਪਹੁੰਚ ਦੀ ਸਫਲਤਾ ਨੂੰ ਦਰਸਾਉਂਦਾ ਹੈ. ਵਿਕੀਮੀਡੀਆ ਸਮਾਜਸ ਕੁਝ ਸੈਂਕੜੇ ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ ਵਿੱਚ ਸਿਫ਼ਰ (੦) ਤੋਂ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋਕੇ ਲੱਖਾਂ ਪੰਨਿਆਂ, ਮੀਡੀਆ ਫ਼ਾਈਲਾਂ, ਅਤੇ ਡਾਟਾ ਆਈਟਮਾਂ ਤੱਕ ਪਹੁੰਚਿਆ ਹੈ.[11] ਵੈਬ ਤੋਂ ਪਰੇ, ਸਮੁਦਾਏ ਸਮੂਹਾਂ ਵਿੱਚ ਸਵੈ-ਸੰਗਠਿਤ ਹੋਏ ਹਨ ਅਤੇ ਵਿਸ਼ਵ-ਵਿਆਪੀ ਅੰਦੋਲਨ ਦੇ ਯਤਨਾਂ ਨੂੰ ਵਧਾ ਰਹੇ ਹਨ. ਇਹ ਸਭ ਦ੍ਰਿਸ਼ਟੀਕੋਣ ਉਹ ਸ਼ਕਤੀਆਂ ਹਨ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਸਾਨੂੰ ਸੰਭਾਲਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ.

ਵਿਕੀਮੀਡੀਆ ਦੀਆਂ ਸੀਮਾਵਾਂ: ਸਾਨੂੰ ਕੀ ਸੁਧਾਰ ਕਰਨੇ ਚਾਹੀਦੇ ਹਨ?

ਅਸੀਂ ਅਜੇ ਵੀ ਸਾਰੇ ਗਿਆਨ ਦਾ ਜੋੜ ਇਕੱਠਾ ਕਰਨ ਤੋਂ ਬਹੁਤ ਦੂਰ ਹਾਂ. ਸਾਡੇ ਦੁਆਰਾ ਤਿਆਰ ਕੀਤੀ ਗਈ ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਸਮਗਰੀ ਲੰਬੇ ਪਾਠ ਵਾਲੇ ਐਨਸਾਈਕਲੋਪੀਡੀਆ ਲੇਖਾਂ ਅਤੇ ਚਿੱਤਰਾਂ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਹੈ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਕਈ ਹੋਰ ਕਿਸਮਾਂ ਦਾ ਗਿਆਨ ਨੂੰ ਸ਼ਾਮਿਲ ਨਹੀਂ ਹੈ. ਸਾਡੇ ਮੌਜੂਦਾ ਸਮਾਜ ਮਨੁੱਖੀ ਆਬਾਦੀ ਦੀ ਭਿੰਨਤਾ ਨੂੰ ਨਹੀਂ ਦਰਸਾਉਂਦੇ, ਖਾਸ ਕਰਕੇ ਲਿੰਗ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ. ਨੁਮਾਇੰਦਗੀ ਅਤੇ ਵਿਭਿੰਨਤਾ ਦੀ ਘਾਟ ਨੇ ਗਿਆਨ ਦੇ ਅੰਤਰਾਲ[12][13] ਅਤੇ ਪ੍ਰਣਾਲੀਗਤ ਪੱਖਪਾਤ ਬਣਾ ਦਿੱਤਾ ਹੈ.[14] ਪਾਠਕ ਅਕਸਰ ਸਾਡੇ ਦੁਆਰਾ ਬਣਾਈ ਗਈ ਸਮੱਗਰੀ ਦੀ ਭਰੋਸੇਯੋਗਤਾ 'ਤੇ ਸਵਾਲ ਕਰਦੇ ਹਨ,[15] ਖਾਸ ਕਰਕੇ ਕਿਉਂਕਿ ਇਹ ਸਹੀ ਨਹੀਂ ਹੈ, ਵਿਆਪਕ ਨਹੀਂ, ਨਿਰਪੱਖ ਨਹੀਂ, ਜਾਂ ਕਿਉਂਕਿ ਉਹ ਇਹ ਨਹੀਂ ਸਮਝਦਾ ਕਿ ਇਹ ਕਿਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਅਤੇ ਕਿਸ ਦੁਆਰਾ ਪੈਦਾ ਹੋਈ ਹੈ.[16]

ਸਹਿਯੋਗ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ, ਵਿਕਿਮੀਡੀਆ ਸਮਾਜਾਂ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਹੋਣਾ ਅਤੇ ਭਾਗ ਲੈਣਾ ਚੁਣੌਤੀਪੂਰਨ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ. ਸਾਡੇ ਸ਼ੁਰੂਆਤੀ ਸਾਲਾਂ ਤੋਂ ਦਾਖਲੇ ਲਈ ਘੱਟ ਰੁਕਾਵਟ ਹੁਣ ਕਈ ਨਵੇਂ ਆਏ ਲੋਕਾਂ ਲਈ ਅਢੁੱਕਵੀਂ ਬਣ ਗਈ ਹੈ.[17] ਕੁਝ ਭਾਈਚਾਰੇ, ਸਭਿਆਚਾਰਾਂ ਅਤੇ ਘੱਟ ਗਿਣਤੀ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਇਸ ਬੇਦਖਲੀ ਤੋਂ ਦੂਜਿਆਂ ਤੋਂ ਜ਼ਿਆਦਾ ਦੁੱਖ ਹੋਇਆ ਹੈ. ਜ਼ਹਿਰੀਲੇ ਵਿਵਹਾਰ ਅਤੇ ਪਰੇਸ਼ਾਨੀ ਦਾ ਸਾਡੇ ਪ੍ਰਾਜੈਕਟਾਂ ਵਿਚ ਹਿੱਸਾ ਲੈਣ 'ਤੇ ਮਾੜਾ ਅਸਰ ਪਿਆ ਹੈ. ਸਾਡੀ ਸਫਲਤਾ ਨੇ ਬਹੁਤ ਜ਼ਿਆਦਾ ਰੱਖ-ਰਖਾਵ ਅਤੇ ਨਿਗਰਾਨੀ ਦੀ ਪੈਦਾਵਾਰ ਕੀਤੀ ਹੈ, ਅਤੇ ਅਸੀਂ ਇਹਨਾਂ ਚੁਣੌਤੀਆਂ ਨੂੰ ਸਾਧਨਾਂ ਅਤੇ ਪ੍ਰਥਾਵਾਂ ਨਾਲ ਸੰਬੋਧਿਤ ਕੀਤਾ ਹੈ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਚੰਗੇ-ਵਿਸ਼ਵਾਸ ਸਮਾਜ ਦੇ ਮੈਂਬਰਾਂ ਨੂੰ ਦੂਰ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਹੈ.[18] ਸੰਪਾਦਨ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਦੂਜੀ ਕਿਸਮ ਦੇ ਯੋਗਦਾਨ ਨੂੰ ਬਰਾਬਰ ਕੀਮਤੀ ਨਹੀਂ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ,[19] ਅਤੇ ਸਾਡੇ ਅੰਦੋਲਨ ਦੀ ਬਣਤਰਾਂ ਅਕਸਰ ਦਾਖ਼ਲੇ ਲਈ ਉੱਚੀਆਂ ਰੁਕਾਵਟਾਂ ਦੇ ਨਾਲ ਨਾਲ ਅਸਪਸ਼ਟ ਜਾਂ ਕੇਂਦਰੀਕਰਨ ਹੁੰਦੀਆਂ ਹਨ.

ਵਿਕਿਮੀਡਿਆ ਤੋਂ ਪਰੇ: ਸਾਡੇ ਆਲੇ ਦੁਆਲੇ ਕੀ ਬਦਲ ਜਾਵੇਗਾ?

ਵਿਕੀਮੀਡੀਆ ਅੰਦੋਲਨ ਵਿੱਚ ਅੰਦਰੂਨੀ ਚੁਣੌਤੀਆਂ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ, ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਬਾਹਰੀ ਕਾਰਕ ਹਨ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਬਾਰੇ ਸਾਨੂੰ ਭਵਿੱਖ ਲਈ ਯੋਜਨਾ ਬਣਾਉਣ ਵੇਲੇ ਵਿਚਾਰਨਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ. ਕਈ ਪਾਠਕ ਹੁਣ ਪਾਠ ਅਤੇ ਤਸਵੀਰਾਂ ਤੋਂ ਬਾਹਰ ਮਲਟੀਮੀਡੀਆ ਫਾਰਮੈਟ ਦੀ ਆਸ ਕਰਦੇ ਹਨ.[20] ਲੋਕ ਉਹ ਸਮੱਗਰੀ ਚਾਹੁੰਦੇ ਹਨ ਜੋ ਅਸਲ-ਸਮੇਂ, ਵਿਜ਼ੁਅਲ ਅਤੇ ਸੋਸ਼ਲ ਸ਼ੇਅਰਿੰਗ ਅਤੇ ਗੱਲਬਾਤ ਦਾ ਸਮਰਥਨ ਕਰਦੀ ਹੋਵੇ.[21] ਸਿੱਖਣ ਦੀਆਂ ਸਮੱਗਰੀ ਅਤੇ ਸਮੁਦਾਇਆਂ ਦੀ ਪੇਸ਼ਕਸ਼ ਕਰਕੇ, ਵਿਕੀਮੀਡੀਆ ਕੋਲ ਸਿੱਖਿਆ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਪਾੜਾ ਭਰਨ ਦੇ ਮੌਕੇ ਵੀ ਹਨ. [22][23][24]

ਜਿਸ ਆਬਾਦੀ ਦੀ ਅਸੀਂ ਸੇਵਾ ਕਰਦੇ ਹਾਂ ਉਹ ਵੀ ਬਦਲ ਜਾਵੇਗੀ: ਅਗਲੇ 15 ਸਾਲਾਂ ਵਿੱਚ, ਜਿਹੜੀਆਂ ਵੀ ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਧ ਬੋਲੀਆਂ ਜਾਂਦੀਆਂ ਹਨ, ਉਹ ਮੁੱਖ ਤੌਰ ਤੇ ਉਹ ਹਨ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚ ਵਰਤਮਾਨ ਵਿੱਚ ਚੰਗੀ ਸਮੱਗਰੀ ਅਤੇ ਮਜ਼ਬੂਤ ਵਿਕਿਮੀਡੀਆ ਸਮਾਜ ਨਹੀਂ ਹਨ.[25] ਇਨ੍ਹਾਂ ਖੇਤਰਾਂ ਨੂੰ ਅਕਸਰ ਔਨਲਾਈਨ ਜਾਣਕਾਰੀ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਨ ਦੀ ਆਜ਼ਾਦੀ ਲਈ ਸਭ ਤੋਂ ਜ਼ਿਆਦਾ ਪਾਬੰਦੀਆਂ ਦਾ ਸਾਹਮਣਾ ਕਰਨਾ ਪੈਂਦਾ ਹੈ.[26] ਇਸੇ ਤਰ੍ਹਾਂ, ਜਨਸੰਖਿਆ ਉਹਨਾਂ ਖੇਤਰਾਂ ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਅਫਰੀਕਾ ਅਤੇ ਓਸੀਆਨੀਆ ਵਿੱਚ ਵਧੇਰੇ ਵਾਧਾ ਕਰੇਗੀ ਜਿੱਥੇ ਵਿਕੀਮੀਆ ਨੇ ਸਭ ਤੋਂ ਘੱਟ ਉਪਭੋਗਤਾਵਾਂ ਤੱਕ ਪਹੁੰਚ ਕੀਤੀ ਹੈ.[27]

ਤਕਨਾਲੋਜੀ ਵਿੱਚ ਬਹੁਤ ਵੱਡੇ ਬਦਲਾਵ ਆਉਣਗੇ: ਸਵੈਚਲਨ (ਖਾਸ ਤੌਰ ਤੇ ਮਸ਼ੀਨ ਸਿਖਲਾਈ ਅਤੇ ਅਨੁਵਾਦ) ਇਹ ਬਦਲ ਰਿਹਾ ਹੈ ਕਿ ਲੋਕ ਸਮਗਰੀ ਦਾ ਨਿਰਮਾਣ ਕਿਵੇਂ ਕਰਨਗੇ.[28] ਤਕਨਾਲੋਜੀ ਵਧੇਰੇ ਢੁਕਵੀਂ, ਵਿਅਕਤੀਗਤ, ਭਰੋਸੇਯੋਗ ਸਮੱਗਰੀ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕਰਨ ਵਿੱਚ ਸਹਾਈ ਹੋ ਸਕਦੀ ਹੈ,[29] ਪਰ ਇਸਨੂੰ ਧਿਆਨ ਨਾਲ ਵਿਕਸਤ ਕਰਨ ਦੀ ਜ਼ਰੂਰਤ ਹੈ.[30][31] ਤਕਨਾਲੋਜੀ ਸਾਡੇ ਜੀਵਨ ਦੇ ਹਰੇਕ ਪੱਖ ਦੁਆਰਾ ਫੈਲਦੀ ਹੈ, ਵਿਕੀਮੀਡੀਆ ਦੇ ਬੁਨਿਆਦੀ ਢਾਂਚੇ ਨੂੰ ਹੋਰ ਜੁੜੀਆਂ ਪ੍ਰਣਾਲੀਆਂ ਨਾਲ ਆਸਾਨੀ ਨਾਲ ਸੰਚਾਰ ਕਰਨ ਦੇ ਯੋਗ ਹੋਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ.[32]

ਇੱਕ ਹੋਰ ਸਹੀ ਅਤੇ ਜੁੜਿਆ ਭਵਿੱਖ

Wikimedia must continue to provide a solid infrastructure where people can collect and access free, trusted knowledge. We must continue to write encyclopedia articles, develop software, donate money, curate data, remix artwork, or all of the above. We will continue to do this regardless of the direction we choose.

At our core, we have always been a socio-technical system: our collective success is made possible by people and powered by technology. It is how we document and understand our world together.

We invite and allow anyone to participate equally, but in practice not everyone has the same opportunity to contribute. To avoid gaps and systemic biases, we have to take into account people's context. To create accurate and neutral content, we need equitable access and participation. We need social and technical systems that avoid perpetuating structural inequalities. We need hospitable communities that lead to sustainability and equal representation. We need to challenge inequalities of access and contribution, whether their cause is social, political, or technical. As a social movement, we need knowledge equity.

But we're not just a social movement. We're also a collection of websites used by hundreds of millions of people. Many readers value Wikimedia not for its social ideals, but for its usefulness. The utility, global reach, and large audience of the Wikimedia platform give us legitimacy and credibility. They enable us to work with partners, convene allies, and influence policy.

As a platform, we need to transform our structures to support new formats, new interfaces, and new types of knowledge. We have a strategic opportunity to go further and offer this platform as a service to other institutions, beyond Wikimedia. In a world that is becoming more and more connected, building the infrastructure for knowledge gives others a vested interest in our success. It is how we ensure our place in the larger network of knowledge, and become an essential part of it. As a service to users, we need to build the platform for knowledge or, in jargon, provide knowledge as a service.

People make Wikimedia possible. Platforms make Wikimedia powerful. The combination of knowledge equity and knowledge as a service is a strategic choice that takes into account how our movement can grow and have the most impact in both its social and technical aspects. It is how we focus our efforts while embracing our dual role as a platform and as a social movement.

It is how, by 2030, Wikimedia will become the essential infrastructure of the network of free knowledge, and anyone who shares our commitment will be able to join us.

ਸੰਕਲਪ: 2030 ਤਕ ਸਾਡੀ ਮੰਜ਼ਿਲ

ਅਸੀਂ ਆਪਣੇ ਸੰਸਾਰ ਨੂੰ ਗਿਆਨ ਦੇ ਰਾਹੀਂ ਅੱਗੇ ਵਧਾਂਗੇ.

ਗਿਆਨ ਨੂੰ ਸੁਤੰਤਰ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਵੰਡਣਾ ਕੁਦਰਤ ਦੁਆਰਾ ਦਿਆਲਤਾ ਦਾ ਇੱਕ ਕੰਮ ਹੈ, ਚਾਹੇ ਇਹ ਆਪਣੇ ਵੱਲ ਹੋਵੇ ਜਾਂ ਦੂਜਿਆਂ ਵੱਲ. ਗਿਆਨ ਸਾਂਝਾ ਕਰਨਾ, ਵਿਸ਼ਵ ਸ਼ਾਂਤੀ ਦੇ ਮਹਾਨ ਆਦਰਸ਼ਾਂ ਤੋਂ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ,[33] ਹਰ ਕਿਸੇ ਨੂੰ ਸਿੱਖਿਆ ਦੇਣ ਦੇ ਸੁਫਨੇ ਕਰਕੇ,[34] ਮਨੁੱਖਤਾਵਾਦੀ ਕਦਰਾਂ-ਕੀਮਤਾਂ ਤੋਂ ਜਾਂ ਵਿਅਕਤੀਗਤ ਲਿਖਣ ਦੀ ਕਿਸੇ ਦੀ ਇੱਛਾ ਤੋਂ ਪ੍ਰੇਰਿਤ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ.

ਉਦੇਸ਼ਾਂ ਦੇ ਬਾਵਜੂਦ, ਮਨੁੱਖੀ ਤਰੱਕੀ ਵਿੱਚ ਗਿਆਨ ਅਹਿਮ ਭੂਮਿਕਾ ਨਿਭਾਉਂਦਾ ਹੈ. ਜੋ ਗਿਆਨ ਸਾਡੇ ਸੰਸਾਰ ਨੂੰ ਦਰਸਾਉਂਦਾ ਹੈ, ਉਸ ਲਈ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕਰ ਕੇ, ਅਸੀਂ ਸੰਸਾਰ ਦੀ ਅਤੇ ਆਪਣੇ ਆਪ ਦੀ ਬਿਹਤਰ ਸਮਝ ਲਈ ਯੋਗਦਾਨ ਪਾਉਂਦੇ ਹਾਂ.

ਅਸੀਂ ਸਮੱਗਰੀ ਦੇ ਵਿਕਾਸ ਦੇ ਆਪਣੇ ਮਿਸ਼ਨ ਨੂੰ ਜਾਰੀ ਰੱਖਾਂਗੇ.

ਸਾਡੀਆਂ ਬਹੁਤ ਸਾਰੀਆਂ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ਾਂ ਨਾਲ ਸਾਰੇ ਉਪਭੋਗਤਾਵਾਂ ਅਤੇ ਪ੍ਰੋਜੈਕਟਾਂ ਨੂੰ ਬਰਾਬਰ ਦਾ ਲਾਭ ਹੋਵੇਗਾ. ਅਸੀਂ ਸਮੱਗਰੀ ਨੂੰ ਕੰਪਾਇਲ ਕਰਨਾ ਅਤੇ ਵਰਤਣਾ ਜਾਰੀ ਰੱਖਾਂਗੇ ਜਿਵੇਂ ਅਸੀਂ ਪਿਛਲੇ ਸਮੇਂ ਵਿੱਚ ਕੀਤਾ ਹੈ. ਅਸੀਂ ਉਪਯੋਗੀ ਜਾਣਕਾਰੀ ਜੋ ਕਿ ਭਰੋਸੇਯੋਗ, ਸਹੀ ਅਤੇ ਉਪਯੋਗਕਰਤਾਵਾਂ ਨਾਲ ਸੰਬੰਧਿਤ ਹੋਵੇ, ਪ੍ਰਦਾਨ ਕਰਨ ਲਈ ਸਾਡੀ ਵਚਨਬੱਧਤਾ ਨੂੰ ਜਾਰੀ ਰੱਖਾਂਗੇ .

ਗਿਆਨ ਇੱਕ ਸੇਵਾ ਦੇ ਤੌਰ ਤੇ: ਇੱਕ ਮੰਚ ਜੋ ਇੰਟਰਫੇਸ ਅਤੇ ਕਮਿਊਨਿਟੀਆਂ ਵਿੱਚ ਸੰਸਾਰ ਲਈ ਖੁੱਲ੍ਹਾ ਗਿਆਨ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕਰਦਾ ਹੈ

ਸਾਡਾ ਖੁੱਲਾਪਨ ਇਹ ਯਕੀਨੀ ਬਣਾਉਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਸਾਡੇ ਫੈਸਲੇ ਨਿਰਪੱਖ ਹਨ, ਕਿ ਅਸੀਂ ਇਕ ਦੂਜੇ ਲਈ ਜਵਾਬਦੇਹ ਹਾਂ, ਅਤੇ ਇਹ ਕਿ ਅਸੀਂ ਜਨ ਹਿੱਤ ਵਿੱਚ ਕੰਮ ਕਰਦੇ ਹਾਂ. ਸਾਡੀ ਪ੍ਰਣਾਲੀ ਤਕਨਾਲੋਜੀ ਦੇ ਵਿਕਾਸ ਦੀ ਪਾਲਣਾ ਕਰੇਗੀ. ਅਸੀਂ ਆਪਣੇ ਪਲੇਟਫਾਰਮ ਨੂੰ ਡਿਜੀਟਲ ਫਾਰਮੈਟਾਂ, ਉਪਕਰਣਾਂ ਅਤੇ ਇੰਟਰਫੇਸਾਂ ਵਿੱਚ ਕੰਮ ਕਰਨ ਲਈ ਬਦਲ ਦਿਆਂਗੇ. ਸਾਡੇ ਨੈਟਵਰਕ ਦਾ ਵਿਭਾਜਿਤ ਢਾਂਚਾ ਸਾਨੂੰ ਸਥਾਨਕ ਹਵਾਲਿਆਂ ਨਾਲ ਅਨੁਕੂਲ ਬਣਾਉਣ ਵਿੱਚ ਮਦਦ ਕਰੇਗਾ.

ਅਸੀਂ ਵਿਕਿਮੀਡੀਆ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਵਿਦੇਸ਼ੀ ਭਾਈਚਾਰਿਆਂ ਅਤੇ ਭਾਈਵਾਲਾਂ ਦੇ ਮੁਕਤ ਗਿਆਨ ਨੂੰ ਸੰਗਠਿਤ ਅਤੇ ਵਿਵਸਥਿਤ ਕਰਨ ਲਈ ਟੂਲ ਬਣਾਵਾਂਗੇ.

ਅਸੀਂ ਆਪਣੇ ਭਾਈਚਾਰਿਆਂ ਲਈ ਮੁਫ਼ਤ ਗਿਆਨ ਲਈ ਬੁਨਿਆਦੀ ਢਾਂਚਾ ਉਸਾਰਨਾ ਜਾਰੀ ਰੱਖਾਂਗੇ. ਅਸੀਂ ਇਸਨੂੰ ਗਿਆਨ ਦੇ ਨੈਟਵਰਕ ਵਿੱਚ ਦੂਜਿਆਂ ਲਈ ਇੱਕ ਸੇਵਾ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਪੇਸ਼ ਕਰ ਕੇ ਅੱਗੇ ਵਧਾਂਗੇ. ਅਸੀਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਸਾਂਝੇਦਾਰੀਆਂ ਦਾ ਨਿਰਮਾਣ ਕਰਨਾ ਜਾਰੀ ਰੱਖਾਂਗੇ ਜੋ ਸਾਨੂੰ ਗਿਆਨ ਨੂੰ ਵਿਕਸਤ ਕਰਨ ਦੇ ਯੋਗ ਬਣਾਉਂਦੀਆਂ ਹਨ ਜੋ ਅਸੀਂ ਆਪਣੇ ਆਪ ਨਹੀਂ ਬਣਾ ਸਕਦੇ.

ਸਾਡੀਆਂ ਬੁਨਿਆਦੀ ਸੁਵਿਧਾਵਾਂ ਸਾਨੂੰ ਅਤੇ ਦੂਜਿਆਂ ਨੂੰ ਮੁਫ਼ਤ, ਭਰੋਸੇਯੋਗ ਗਿਆਨ ਦੇ ਵੱਖ ਵੱਖ ਰੂਪਾਂ ਨੂੰ ਇਕੱਤਰ ਕਰਨ ਅਤੇ ਵਰਤਣ ਦੀ ਸਮਰੱਥਾ ਦੇਣਗੀਆਂ.

We will build the technical infrastructures that enable us to collect free knowledge in all forms and languages. We will use our position as a leader in the ecosystem of knowledge to advance our ideals of freedom and fairness. We will build the technical structures and the social agreements that enable us to trust the new knowledge we compile. We will focus on highly structured information to facilitate its exchange and reuse in multiple contexts.

ਗਿਆਨ ਇਕੁਇਟੀ: ਗਿਆਨ ਅਤੇ ਭਾਈਚਾਰੇ, ਜੋ ਸ਼ਕਤੀ ਅਤੇ ਅਧਿਕਾਰ ਦੇ ਢਾਂਚੇ ਦੇ ਬਾਹਰ ਰਹੇ ਹਨ.

We will strive to counteract structural inequalities to ensure a just representation of knowledge and people in the Wikimedia movement. We will notably aim to reduce or eliminate the gender gap in our movement. Our decisions about products and programs will be based on a fair distribution of resources. Our structures and governance will rely on the equitable participation of people across our movement. We will extend the Wikimedia presence globally, with a special focus on under-served communities, like indigenous peoples of industrialized nations, and regions of the world, such as Asia, Africa, the Middle East, and Latin America.

We will welcome people from every background to build strong and diverse communities.

We will create a culture of hospitality where contributing is enjoyable and rewarding. We will support anyone who wants to contribute in good faith. We will practice respectful collaboration and healthy debate. We will welcome people into our movement from a wide variety of backgrounds, across language, geography, ethnicity, income, education, gender identity, sexual orientation, religion, age, and more. The definition of community will include the many roles we play to advance free and open knowledge, from editors to donors, to organizers, and beyond.

We will break down the social, political, and technical barriers preventing people from accessing and contributing to knowledge.

We will work to ensure that free knowledge is available wherever there are people. We will stand against censorship, control, and misinformation. We will defend the privacy of our users and contributors. We will cultivate an environment where anyone can contribute safely, free of harassment and prejudice. We will be a leading advocate and partner for increasing the creation, curation, and dissemination in free and open knowledge.

ਨੋਟ ਅਤੇ ਹਵਾਲੇ

  1. ਅੰਤਿਕਾ: ਪਿੱਠਭੂਮੀ ਅਤੇ ਪ੍ਰਕਿਰਿਆ
  2. , ਵਿਕੀਪੀਡੀਆ ਦਾ ਇਤਿਹਾਸ ਅਤੇ ਇਸ ਦੇ ਹਵਾਲੇ
  3. ਨਵੀਆਂ ਆਵਾਜ਼ਾਂ ਦੀ ਸੰਸ਼ਿਤੀ ਰਿਪੋਰਟ (ਜੁਲਾਈ 2017): ਸੂਚਨਾ ਦਾ ਹੱਬ
  4. "ਵਿਕਿਪੀਡਿਆ ਨੂੰ ਜਾਣਕਾਰੀ ਦੀ ਰੱਖਿਆ ਵਿੱਚ ਸਰਗਰਮ ਭੂਮਿਕਾ ਨਿਭਾਉਣੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ." ਨਵੀਆਂ ਆਵਾਜ਼ਾਂ ਦੀ ਸੰਸ਼ਿਆਤਮਕ ਰਿਪੋਰਟ (ਜੁਲਾਈ 2017): ਭਵਿੱਖ ਵਿੱਚ ਵਿਕੀਪੀਡੀਆ ਦੀ ਭੂਮਿਕਾ
  5. "ਮੁਫ਼ਤ ਗਿਆਨ ਕਿਉਂ ਬਣਾਇਆ ਜਾਵੇ?" ਅੰਦੋਲਨ ਰਣਨੀਤੀ ਸੰਕਲਪ ਰਿਪੋਰਟ
  6. "ਜਨਤਕ ਲਾਭ ਲਈ ਸੱਚੇ ਗਿਆਨ ਨੂੰ ਫੈਲਾਉਣ ਵਿੱਚ ਵਿਕੀਪੀਡੀਆ ਨੂੰ ਕਿਰਿਆਸ਼ੀਲ ਭੂਮਿਕਾ ਨਿਭਾਉਣੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ." ਨਵੀਆਂ ਆਵਾਜ਼ਾਂ ਦੀ ਸੰਸ਼ਿਆਤਮਕ ਰਿਪੋਰਟ (ਜੁਲਾਈ 2017): ਭਵਿੱਖ ਵਿੱਚ ਵਿਕੀਪੀਡੀਆ ਦੀ ਭੂਮਿਕਾ
  7. "ਦ੍ਰਿਸ਼ਟੀ - Meta". meta.wikimedia.org. Retrieved 2017-07-27. 
  8. "Wikimedians believe that the movement is built around a devoted community of readers, editors, and organizations who have brought us to where we are today." Cycle 2 synthesis report (draft)
  9. Reagle, Joseph (2010). Good faith collaboration : the culture of Wikipedia. Cambridge, Mass.: MIT Press. ISBN 9780262014472. 
  10. Ryokas, Miikka: "As the popular joke goes, 'The problem with Wikipedia is that it only works in practice. In theory, it can never work.'" Cohen, Noam (2007-04-23). "The Latest on Virginia Tech, From Wikipedia". The New York Times (in en-US). ISSN 0362-4331. Retrieved 2017-07-26. 
  11. "Wikistats: Wikimedia Statistics". stats.wikimedia.org. Retrieved 2017-08-04. 
  12. "Lack of local relevant content is a major challenge in Africa." New Voices Synthesis report (July 2017): Challenges for Wikimedia
  13. Knowledge gaps and bias were voted the top priority for the movement at the 2017 Wikimedia conference, attended by 350 people from 70 countries, representatives of around 90 affiliates, organizations, committees and other groups. Wikimedia Conference 2017/Documentation/Movement Strategy track/Day 3
  14. “In many regions (especially where Wikimedia awareness is lower), people greatly desire and value content that speak to their local context and realities, but struggle to find it both online and offline. To support the development of this content, and to mitigate Western bias, the movement need to refine or expand its definitions of knowledge.” ਅੰਤਿਕਾ: ਸੰਸਾਰ ਕਿੱਥੇ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ: ਪੈਟਰਨ ੪
  15. "ਵਿਕੀਪੀਡੀਆ ਦੇ ਮੁਕਤ ਮੰਚ ਕਾਰਨ ਹੀ ਲੋਕ ਇਸ ਦੀ ਸੱਚਾਈ ਅਤੇ ਪ੍ਰਮਾਣਿਕਤਾ ਬਾਰੇ ਸਵਾਲ ਕਰਦੇ ਹਨ." ਨਵੀਆਂ ਆਵਾਜ਼ਾਂ ਦੀ ਸੰਸ਼ਿਤੀ ਰਿਪੋਰਟ (ਜੁਲਾਈ 2017): ਵਿਕੀਮੀਡੀਆ ਲਈ ਚੁਣੌਤੀਆਂ
  16. "ਵਿਕੀਪੀਡੀਆ ਉੱਤੇ ਅਵਿਸ਼ਵਾਸ਼ ਇੱਕ ਸਿੱਖੀ ਗਈ ਧਾਰਨਾ ਹੈ. ਇਹ ਇਸ ਬਾਰੇ ਸਪੱਸ਼ਟਤਾ ਦੀ ਕਮੀ ਕਰਕੇ ਪੈਦਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਕਿ ਇਹ ਕੀ ਹੈ ਅਤੇ ਇਸਦੀ ਸਮੱਗਰੀ ਕਿਵੇਂ ਤਿਆਰ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ. " ਅੰਤਿਕਾ: ਸੰਸਾਰ ਕਿੱਥੇ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ: ਪੈਟਰਨ ੧੧
  17. “Many new to the movement feel that the current barriers to entry are too high. The perceived culture of exclusivity and lack of support for newcomers is demotivating.” ਅੰਤਿਕਾ: ਸੰਸਾਰ ਕਿੱਥੇ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ: ਪੈਟਰਨ ੭
  18. Halfaker, Aaron; Geiger, R. Stuart; Morgan, Jonathan T.; Riedl, John (2013-05-01). "The Rise and Decline of an Open Collaboration System: How Wikipedia’s Reaction to Popularity Is Causing Its Decline" (PDF). American Behavioral Scientist 57 (5): 664–688. ISSN 0002-7642. doi:10.1177/0002764212469365. 
  19. “Current norms around contribution are geared towards a narrow set of functions (e.g. editing dominates). People with varied backgrounds and skills wish to add value in diverse ways, and the movement would benefit by supporting them in doing so.” ਅੰਤਿਕਾ: ਸੰਸਾਰ ਕਿੱਥੇ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ: ਪੈਟਰਨ ੮
  20. "ਦ੍ਰਿਸ਼, ਰੀਅਲ-ਟਾਈਮ ਅਤੇ ਸੋਸ਼ਲ ਕੇਵਲ ਸ਼ਬਦ ਨਹੀਂ ਹਨ, ਖੋਜ ਨੇ ਪਾਇਆ ਹੈ ਕਿ ਇਹ ਸਮੱਗਰੀ ਪਲੇਟਫਾਰਮਾਂ ਦੀਆਂ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਤਾਵਾਂ ਹਨ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਨੌਜਵਾਨ ਲੋਕ ਬਹੁਤ ਪਸੰਦ ਕਰਦੇ ਹਨ." ਇੰਡੋਨੇਸ਼ੀਆ ਅਤੇ ਬ੍ਰਾਜ਼ੀਲ ਵਿੱਚ ਮਹੱਤਵਪੂਰਣ ਮੌਕਿਆਂ ਅਤੇ ਤੱਥਾਂ ਦਾ ਸਾਰ: ਰੀਬੂਟ ਦੁਆਰਾ ਤਿਆਰ ਕੀਤਾ ਗਿਆ
  21. "ਸਮਗਰੀ ਪ੍ਰਤੀ ਰਵੱਈਆ, ਤਰਜੀਹਾਂ ਅਤੇ ਉਮੀਦਾਂ ਬਦਲ ਰਹੀਆਂ ਹਨ. ਲੋਕ ਤੇਜੀ ਨਾਲ ਅਜਿਹੀ ਸਮੱਗਰੀ ਚਾਹੁੰਦੇ ਹਨ ਜੋ ਅਸਲੀ-ਸਮੇਂ ਅਤੇ ਵਿਜ਼ੂਅਲ ਵਾਲੀ ਅਤੇ ਸਮਾਜਕ ਸਾਂਝੀਕਰਣ ਅਤੇ ਗੱਲਬਾਤ ਕਰਨ ਦੀ ਸਮਰਥਨ ਕਰਨ ਵਾਲੀ ਹੋਵੇ. " ਅੰਤਿਕਾ: ਸੰਸਾਰ ਕਿੱਥੇ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ: ਪੈਟਰਨ ੫
  22. "ਲੋਕਾਂ ਨੇ ਸੰਸਾਰ ਭਰ ਵਿੱਚ ਸਿੱਖਿਆ ਪ੍ਰਣਾਲੀਆਂ ਦੇ ਮਾੜੇ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਨ ਕਰਕੇ ਲੋਕਾਂ ਨੇ ਸਿੱਖਣ ਦੇ ਵਿਕਲਪਕ ਤਰੀਕੇ ਲੱਭੇ ਹਨ. ਸਿੱਟੇ ਵਜੋਂ, ਜਾਣਕਾਰੀ ਹਾਸਲ ਕਰਨ ਦੇ ਅਤੇ ਸਿੱਖਣ ਦੇ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਨਵੇਂ ਪਲੇਟਫਾਰਮ ਉਭਰੇ ਹਨ, ਪਰ ਉਹਨਾਂ ਸਾਰਿਆਂ ਨੂੰ ਅਜੇ ਵੀ ਗੁਣਵੱਤਾ ਸਮਗਰੀ ਦੇ ਆਧਾਰ ਦੀ ਜ਼ਰੂਰਤ ਹੈ." ਅੰਤਿਕਾ: ਸੰਸਾਰ ਕਿੱਥੇ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ: ਪੈਟਰਨ ੧੪
  23. ਕਮਿਊਨਿਟੀ ਵਿਚਾਰ-ਵਟਾਂਦਰਾ ਦਾ ਪਹਿਲਾ ਚੱਕਰ, ਖਾਸ ਕਰਕੇ ਵਿਕੀਮੀਡੀਆ ਕਾਨਫਰੰਸ 2017 'ਤੇ, "ਸਿੱਖਿਆ ਦੀ ਪ੍ਰਗਤੀ" ਇਕ ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਵਿਸ਼ਾ ਸੀ, ਜਿੱਥੇ ਇਸ ਨੂੰ ਅੰਦੋਲਨ ਦੀ ਤੀਜੀ ਸਭ ਤੋਂ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਤਰਜੀਹ ਵਜੋਂ ਚੁਣਿਆ ਗਿਆ ਸੀ. Wikimedia Conference 2017/Documentation/Movement Strategy track/Day 3
  24. "ਵਿਕਿਮੀਡੀਆ ਕੋਲ ਨਾ ਸਿਰਫ ਗਿਆਨ ਪੈਦਾ ਕਰਨ ਲਈ ਇੱਕ ਭਾਵੁਕ ਭਾਈਚਾਰੇ ਨੂੰ ਬਣਾਉਣ ਦਾ ਮੌਕਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ, ਪਰ ਇਹ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਸਿੱਖਣ ਵਿੱਚ ਮਦਦ ਕਰਨ ਲਈ ਵੱਖੋ-ਵੱਖਰੇ ਹਿੱਸੇਦਾਰਾਂ ਅਤੇ ਵਿਸ਼ਾ ਸਮੱਗਰੀ ਮਾਹਰਾਂ, ਕਿਉਰਾਂ ਅਤੇ ਰਾਜਦੂਤਾਂ ਦੇ ਨਾਲ ਕੰਮ ਕਰਨ ਦਾ ਇੱਕ ਮਹੱਤਵਪੂਰਣ ਮੌਕਾ ਵੀ ਹੈ." ਅੰਤਿਕਾ: ਸੰਸਾਰ ਕਿੱਥੇ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ: ਪੈਟਰਨ ੧੦
  25. "ਭਵਿੱਖ ਦੀਆਂ ਪ੍ਰਭਾਵਸ਼ਾਲੀ ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ, ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਭਾਗਾਂ ਲਈ, ਉਹ ਨਹੀਂ ਹਨ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚ ਵਿਕੀਮੀਡੀਆ ਦੀ ਸਮੱਗਰੀ ਦੀ ਮਾਤਰਾ ਜਾਂ ਭਾਈਚਾਰੇ ਦਾ ਆਕਾਰ ਵੱਡਾ ਹੈ." Appendix: Where the world is going: Pattern 3
  26. "Freedom House". freedomhouse.org. Retrieved 2017-08-04. 
  27. "ਅਗਲੇ 15 ਸਾਲਾਂ ਵਿੱਚ, ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡੀ ਜਨਸੰਖਿਆ ਵਾਧੇ ਦੀ ਉਮੀਦ ਉਨ੍ਹਾਂ ਖੇਤਰਾਂ (ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਅਫ਼ਰੀਕਾ, ਓਸੀਆਨੀਆ) ਵਿੱਚ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ਜਿੱਥੇ ਵਿਕੀਮੀਡੀਆ ਦੀ ਵਰਤਮਾਨ ਵਿੱਚ ਸਭ ਤੋਂ ਘੱਟ ਪਹੁੰਚ ਹੈ. ਹਰੇਕ ਮਨੁੱਖ ਦੀ ਸੇਵਾ ਲਈ, ਅੰਦੋਲਨ ਨੂੰ ਇਨ੍ਹਾਂ ਖੇਤਰਾਂ ਦੀ ਸੇਵਾ ਵੱਲ ਵਧੇਰੇ ਧਿਆਨ ਦੇਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ. " ਅੰਤਿਕਾ: ਸੰਸਾਰ ਕਿੱਥੇ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ: ਪੈਟਰਨ ੧
  28. "ਮੌਜੂਦਾ ਸਮੇਂ ਵਿੱਚ ਐਡੀਟਰਾਂ ਦੁਆਰਾ ਕੀਤੇ ਜਾਣ ਵਾਲੇ ਕਈ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੇ ਕੰਮਾਂ ਵਿੱਚ ਟੈਕਨੋਲੋਜੀ ਸਹਾਈ ਹੋ ਸਕਦੀ ਹੈ. ਆਟੋਮੇਸ਼ਨ (ਖਾਸ ਕਰਕੇ ਮਸ਼ੀਨ ਸਿਖਲਾਈ ਅਤੇ ਅਨੁਵਾਦ ਨਾਲ ਜੁੜੀ) ਸਮੱਗਰੀ ਨੂੰ ਤਿਆਰ ਕਰਨ ਵਿੱਚ ਅਤੇ ਉਸਦੇ ਅਨੁਵਾਦ ਵਿੱਚ ਤੇਜ਼ੀ ਨਾਲ ਤਬਦੀਲੀ ਲਿਆ ਰਹੀ ਹੈ. ਇਸ ਨਾਲ ਵਰਤਮਾਨ ਭਾਈਚਾਰੇ ਦੇ ਮੈਂਬਰਾਂ ਨੂੰ ਯੋਗਦਾਨ ਦੇਣ ਦੇ ਦੂਜੇ ਤਰੀਕੇ ਖੁੱਲ੍ਹ ਜਾਂਦੇ ਹਨ." ਅੰਤਿਕਾ: ਸੰਸਾਰ ਕਿੱਥੇ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ: ਪੈਟਰਨ ੯
  29. "ਤਕਨੀਕੀ ਅਵਿਸ਼ਕਾਰ (ਜਿਵੇਂ ਏ.ਆਈ., ਮਸ਼ੀਨ ਅਨੁਵਾਦ, ਵਿਧੀਵਤ ਡਾਟਾ) ਸਮਗਰੀ ਨੂੰ ਸੰਗ੍ਰਿਹ ਕਰਨ ਅਤੇ ਸੰਬੰਧਿਤ, ਵਿਅਕਤੀਗਤ, ਭਰੋਸੇਯੋਗ ਸਮੱਗਰੀ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕਰਨ ਵਿੱਚ ਮਦਦ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹਨ." ਅੰਤਿਕਾ: ਸੰਸਾਰ ਕਿੱਥੇ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ: ਪੈਟਰਨ ੧੮
  30. "ਸਮਾਜਿਕ ਤੌਰ ਤੇ ਨਿਰਪੱਖ ਅਤੇ ਰਚਨਾਤਮਕ ਤਰੀਕਿਆਂ ਵਿੱਚ ਤਕਨਾਲੋਜੀ ਨੂੰ ਵਿਕਸਤ ਕਰਨ ਅਤੇ ਵਰਤਣ ਲਈ, ਅਤੇ ਅਣਭੋਲ ਨਕਾਰਾਤਮਕ ਨਤੀਜਿਆਂ ਨੂੰ ਰੋਕਣ ਲਈ ਵਿਚਾਰਸ਼ੀਲ ਲੀਡਰਸ਼ਿਪ ਅਤੇ ਤਕਨੀਕੀ ਵਿਜੀਲੈਂਸ ਦੀ ਲੋੜ ਹੈ." ਅੰਤਿਕਾ: ਸੰਸਾਰ ਕਿੱਥੇ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ: ਪੈਟਰਨ ੧੯
  31. "ਅੰਦੋਲਨ ਨੂੰ ਸਾਵਧਾਨੀਪੂਰਵਕ ਗੁਣਵੱਤਾ ਅਤੇ ਪਹੁੰਚਯੋਗਤਾ ਵਧਾਉਣ ਲਈ ਏ ਆਈ ਅਤੇ ਮਸ਼ੀਨ ਸਿਖਲਾਈ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਨੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ .ਵਿਵਿਈਮਿਡਿਅਨਜ਼ ਦਾ ਸਮੁੱਚੇ ਤੌਰ 'ਤੇ ਦ੍ਰਿਸ਼ਟੀਕੋਣ ਇਹ ਹੈ ਕਿ ਸਾਨੂੰ ਆਪਣੇ ਭਾਈਚਾਰੇ ਵੱਲ ਪਹਿਲਾਂ ਧਿਆਨ ਕੇਂਦਰਤ ਕਰਨਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ, ਅਤੇ ਰੁਝੇਵਾਂ ਨੂੰ ਘਟਾਉਣ ਲਈ ਏਆਈ ਅਤੇ ਹੋਰ ਤਕਨੀਕਾਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਨੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ, ਸਵੈਸੇਵੀਆਂ ਦੀ ਥਾਂ ਲੈਣ ਲਈ ਨਹੀਂ,ਬਲਕਿ ਗੁਣਵੱਤਾ ਵਿੱਚ ਸੁਧਾਰ ਲਈ. " ਚੱਕਰ 2 ਸੰਸ਼ਥਿਤੀ ਰਿਪੋਰਟ
  32. "ਉਭਰਦੀਆਂ ਤਕਨੀਕਾਂ ਪਲੇਟਫਾਰਮ ਪਰਿਭਾਸ਼ਿਤ ਕਰਨ ਅਤੇ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਵਿੱਚ ਕ੍ਰਾਂਤੀਕਾਰੀ ਤਬਦੀਲੀ ਲਿਆ ਰਹੀਆਂ ਹਨ. ਸਭ ਤੋਂ ਪ੍ਰਭਾਵਸ਼ਾਲੀ ਤਕਨਾਲੋਜੀਆਂ ਉਹ ਹਨ ਜੋ ਤਕਨੀਕੀ ਬੁਨਿਆਦੀ ਢਾਂਚੇ ਤੋਂ ਇਕੋਸਿਸਟਮ ਪਲੇਟਫਾਰਮ ਯੋਗ ਬਨਾਉਣ ਵੱਲ ਤਬਦੀਲ ਹੋ ਗਈਆਂ ਹਨ. " ਅੰਤਿਕਾ: ਸੰਸਾਰ ਕਿੱਥੇ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ: ਪੈਟਰਨ ੧੫
  33. "IFLA -- Internet Manifesto 2014". www.ifla.org. International Federation of Library Associations and Institutions. 2014. Retrieved 2017-08-18. ਬਰਾਬਰੀ, ਗਲੋਬਲ ਸਮਝ ਅਤੇ ਅਮਨ ਲਈ ਜਾਣਕਾਰੀ ਤੱਕ ਪਹੁੰਚ ਦੀ ਅਤੇ ਪ੍ਰਗਟਾਵੇ ਦੀ ਆਜ਼ਾਦੀ ਬਹੁਤ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੈ. 
  34. Universal Declaration of Human Rights. United Nations General Assembly. ਹਰ ਕਿਸੇ ਨੂੰ ਸਿੱਖਿਆ ਦਾ ਹੱਕ ਹੈ.