Η συμμετοχή της τοπικής κοινωνίας σε σχολική εργασία στα Wikimedia Commons

This was a draft for a blog post that has since been posted at https://blog.wikimedia.org/2013/02/21/education-program-greece/

About us

Το Εσπερινό Γυμνάσιο Αργοστολίου στην Κεφαλονιά συνεισφέρει στα εγχειρήματα Wikimedia από το 2007. Είναι ένα από τα λίγα σχολεία στην Ελλάδα που έχει του δικό του λήμμα στην Ελληνική Βικιπαίδεια (μετά την επιβίωσή του από μια έντονη συζήτηση για διαγραφή). Για την σχολική χρονιά 2012-13, αποφασίσαμε να ξεκινήσουμε δύο φιλόδοξα "ταξίδια": Η Πρώτη Τάξη του Εσπερινού Λυκείου μελετά τα εδώδιμα είδη της άγριας πανίδας του νησιού, ενώ η Δευτέρα Τάξη μελετά έναν τοπικό θρύλο που λέει ότι υπάρχουν 365 χωριά στο νησί, ένα για κάθε ημέρα του χρόνου. Δεν υπάρχει καλύτερο μέρος για να δημοσιεύσουμε το υλικό που συγκεντρώνουμε από μια συλλογή εικόνων στα Wikimedia Commons!

Η άγρια ​​χλωρίδα της Κεφαλονιάς: Επιβίωση και απόλαυση

Η Α' Λυκείου (εργασία για την άγρια χλωρίδα) στο εργαστήριο πληροφορικής του σχολείου

Η Κεφαλονιά είναι νησί με πλούσια φύση. Η άγρια χλωρίδα του νησιού είναι χαρακτηριστική της περιοχής της Μεσογείου, όμως υπάρχουν είδη της Κεφαλληνιακής χλωρίδας που δεν απαντώνται αλλού (π.χ. η Κεφαλληνιακή ελάτη, Abies cephalonica). Επόμενο ήταν σε δύσκολες εποχές να στραφούν οι ντόπιοι στη χλωρίδα για την εξασφάλιση τροφής: οι ηλικιωμένοι που έζησαν την Κατοχή έχουν πολλά να πουν για την επιβίωσή τους από την άγρια φύση κατά τη διάρκεια του Β' Παγκοσμίου Πολέμου.

But that's not all: many of the native species are gastronomic delicacies in their own right! Greek chefs can often be found rummaging through open-market stalls, on the lookout for freshly cut pot-herbs and other wild flora ingredients for their recipes. In the larger cities, they will often pay dearly for such treats... while here in Kefalonia, they're growing all around us. We decided to document as many edible species as possible, and started a gallery on Commons with the designation: photo 1 is a view of the tree, shrub or plant - photo 2 is a view of the edible part(s) - photo 3 is the species processed as food, with emphasis on preservation methods where applicable (pickled - preserves - dried etc.). For each species we will find the botanical name to use as a title for the photos, while also mentioning English and Greek common names in the descriptions (as well as local names, where applicable). Have a look at our ongoing work here.

Τα 365 Χωριά της Κεφαλονιάς: Μύθος ή Πραγματικότητα;

Ο Μιχάλης (δεξιά) δείχνει τον τρόπο που ανεβάζουμε υλικό, ενώ ο συμμμαθητής του Μάκης (αριστερά) δοκιμάζει να ανεβάσει μια φωτογραφία.

Ρωτήστε έναν Κεφαλονίτη "πόσα χωριά υπάρχουν στο νησί σου" και αυτός θα σας απαντήσει με περηφάνεια "365! Ένα για κάθε μέρα του χρόνου". Ενδιαφέρον... αλλά ποτέ δεν έχει ερευνηθεί ο "θρύλος" αυτός: δεν υπάρχει κάποιο βιβλίο ή δοκίμιο, ή έστω ένας κατάλογος που να το τεκμηριώνει. Η ιδέα γύριζε στο μυαλό μου εδώ και δυο χρόνια, και φέτος τη μοιράστηκα με τους μαθητές μου. Ενθουσιάστηκαν και αποφασίσαμε να ξεκινήσουμε την εργασία.

Πριν καλά-καλά περάσει ένας μήνας, εντοπίσαμε τα πρώτα εμπόδια: Η Ελλάδα έχει περάσει διάφορες διοικητικές μεταρρυθμίσεις στην πορεία της σύγχρονης ιστορίας. Η τελευταία από αυτές έχει το όνομα "Καλλικράτης": πολλοί μικροί δήμοι ενώθηκαν για να σχηματιστούν μεγαλύτεροι. Αυτό συνέβη και στο νησί μας: οι επτά δήμοι της μεταρρύθμισης "Καποδίστριας" - οι οποίοι ήταν στενά συνδεδεμένοι με την ιστορία του νησιού ακόμη και στην αρχαιότητα - ενώθηκαν σε έναν: τον Δήμο Κεφαλονιάς. Αναλογιστήκαμε πόσες κοινότητες "απορροφήθηκαν" σε καθεμιά από τις προηγούμενες μεταρρυθμίσεις. Ποια μέθοδος θα ήταν επιστημονικά ακριβής για να καταγράψουμε τα χωριά αυτά που αν και δεν υπάρχουν πια, κουβαλούσε το καθένα τη δική του ιστορική, πολιτιστική και προγονική ταυτότητα; Η απάντηση ήταν να επισκεφτούμε το τοπικό παράρτημα των Γενικών Αρχείων του Κράτους. Η προϊσταμένη είχε την καλοσύνη να ανοίξει τις εγκαταστάσεις ειδικά για εμάς το βράδυ (το σχολείο μας είναι για εργαζόμενους μαθητές και ενήλικες ηλικάς 14 και άνω) και να μας μιλήσει για την έρευνα που θα μπορούσαμε να διεξάγουμε εκεί. Μας είπε επίσης ότι θα πρέπει να αναζητήσουμε τα ΦΕΚ που αφορούσαν στην κάθε μεταρρύθμιση ώστε να εντοπίσουμε τα καταργηθέντα χωριά.

Έχουμε εντοπίσει λοιπόν τη μέθοδο εργασίας μας. Γιατί να μην ξεκινήσουμε με τα "εύκολα", και να αφήσουμε την έρευνα για αργότερα; Οι μαθητές χωρίστηκαν σε ομάδες, η καθεμιά από τις οποίες έπρεπε να καλύψει την περιοχή ενός πρώην Δήμου στο χάρτη με τη μορφή: άποψη ΤΟΥ χωριού - θέα ΑΠΟ ΤΟ χωριό - σημείο ενδιαφέροντος (μνημείο, εκκλησία, αρχαιολογικός τόπος κλπ.) Πήραν τις φωτογραφικές μηχανές και μάζεψαν το υλικό τους, το οποίο ανεβάζουμεστη συλλογή εικόνων μας στα Commons.

Ο Κώστας "καθ'οδόν" για να φωτογραφίσει χωριά της περιοχής Ελειού-Πρόννων.

Πώς θα συνεισφέρει η τοπική κοινωνία;

Η Κεφαλονιά είναι σχετικά μεγάλο νησί: είναι το έκτο μεγαλύτερο στην Ελλάδα. Για να φτάσει κανείς είτε στο βορειότερο είτε στο νοτιότερο άκρο, θα πρέπει να διασχίσει οδικώς κάπου 50 χλμ. Σε εποχές οικονομικής κρίσης, κάτι τέτοιο δεν είναι εύκολο. Μια ομάδα μαθητών ξεκίνησε αργά το απόγευμα (τόσο ο 17χρονος Κώστας όσο και ο 26χρονος εργάζονται τα Σαββατοκύριακα) για μακρινή τοποθεσία, για να διαπιστώσουν τελικά ότι δεν θα προλάβαιναν να καλύψουν ολόκληρη την περιοχή: ο ήλιος έδυε και δεν μπορούσαν να τραβήξουν άλλες φωτογραφίες. Δεν είναι εύκολο για αυτούς να επαναλάβουν τη διαδικασία. Πού θα βρούμε λοιπόν το πρωτότυπο και ελεύθερο από πνευματικά δικαιώματα υλικό που χρειαζόμαστε για τις εργασίες μας; Η απάντηση: να απευθυνθούμε στην τοπική κοινωνία.

Οι Κεφαλονίτες είναι περήφανοι για την πλούσια ιστορία και τον πολιτισμό του νησιού τους. Χαίρονται όταν μαθαίνουν για εργασίες που φωτίζουν πτυχές της κληρονομιάς τους: για παράδειγμα, σε εξέλιξη βρίσκονται ανασκαφές στο νησί που ενδεχομένως θα αποδείξουν ότι η η Ομηρική Ιθάκη δεν βρίσκεται στο γειτονικό νησί, αλλά στο νότιο μέρος της Κεφαλονιάς. Πιστεύω ότι θα είναι πρόθυμοι να συμμετάσχουν στη διερεύνηση του θρύλου για τα 365 χωριά, και να μοιραστούν το φωτογραφικό τους υλικό. Άλλοι πάλι ίσως θελήσουν να μοιραστούν τις γνώσεις τους για την άγρια χλωρίδα (είναι απίστευτο το πόσα φυτά γύρω μας τρώγονται, και απλά δεν το ξέρουμε!)

Η εκδήλωση προγραμματίζεται για τα μέσα του Μάρτη. Εκτός από τη δουλειά που έχουμε ολοκληρώσει, σκοπεύουμε να συμεριλάβουμε μια μίνι-διάλεξη για τις άδειες CC (ώστε να γνωρίζουν οι συνεισφέροντες τον τρόπο με τον οποίο θα διατεθεί για χρήση το υλικό τους). Θα προτείνω το υλικό να παραδοθεί ή μέσω e-mail, ή αυτοπροσώπως στο σχολείο, ή... γιατί να μη γίνουν οι ίδιοι συντάκτες; Αυτό προϋποθέτει τη διεξαγωγή ενός μίνι-σεμιναρίου για τις βασικές αρχές σύνταξης στα εγχειρήματα Wikimedia, κάτι το οποίο θα διοργανώσω με χαρά, αρκεί να βρεθούν αρκετοί ενδιαφερόμενοι!

Ο μαθητής της Α' Λυκείου Παναγιώτης λίγο πριν τη συνέντευξη με τον κ. Άγγελο Μποζά σχετικά με την επιβίωση από την άγρια χλωρίδα.

Σημειώσεις

Εισηγητές: Μίνα Θεοφιλάτου (Saintfevrier), Βασιλική Καραδήμου. Βίντεο από τη σχολική επίσκεψη στα Γενικά Αρχεία του Κράτους (Κεφαλονιά) εδώ. Στο βίντεο εμφανίζονται: κα. Παρασκευή Κρούσσου (αντικατασταθηκε στο Β' Τετράμηνο από την κα. Καραδήμου), κα. Δώρα Ζαφειράτου (Προϊσταμένη Γ.Α.Κ. Κεφαλονιάς), εγώ και οι μαθητέςFodasnos7, Mixalispapadatos, Γιώργος, Μαρία και Κώστας.

Δελτίο τύπου για την εργασία της Άγριας Χλωρίδας (με "νύξη" για τη μελλοντική εκδήλωση) όπως δημοσιεύτηκε στην τοπική ειδησεογραφική πύλη kefaloniapress εδώ. Ιστολόγιο σχολείου: http://esperinogymnasioargostoliou.blogspot.gr.

(sorry, no English translations/subtitles available yet)