WikiForHumanRights/2023/Topic List

Header for Wiki for Human Rights 2022 Meta Page: Right to a Healthy Environment GIF

#WikiForHumanRights 2023: Right to a healthy environment

This page includes a list of priority topics identified by UN Human Rights and UNEP that are in scope for bonus points. If you want further inspiration, see the 2021 list or 2022 list.

2023 focuses on topics related to the intersection of toxics and pollution with human rights.

Human rights concepts

№	Image	Article	Description	ar	ca	cy	de	en	es	eu	fr	it	ja	mk	pt	ru	sw	tr	tt	uz	zh	Σ	Wikidata	st.
1		экологик канун өстенлеге	әйләнә-тирә мохит һәм тотрыклылык аланына канун өстенлеге мәсләген куллану	-	-	+	-	-	-	+	-	-	-	-	+	-	-	-	-	-	-	3	Q111317919	3	+
2		Mining and human rights	intersectional topic, related to mining's impact on human rights	-	-	+	-	-	-	+	-	-	-	-	-	-	-	-	-	-	-	2	Q111317971	4	+
3		Special Rapporteur on Toxics and Human Rights	UN Special Rapporteur	+	-	+	+	+	+	+	+	-	-	+	+	-	-	-	-	-	-	9	Q111317993	5	+
4		right to an effective remedy	Right of a person whose human rights have been violated to legal remedy	+	-	+	-	+	-	+	-	+	-	+	-	-	-	-	-	-	-	6	Q113023546	5
5		Асаба халыкларының хокуклары турында декларация	право коренных народов на достойную жизнь, на сохранение и развитие собственной культуры и собственных институтов, декларация разрабатывалась с 1982, принята в 2007 году	+	+	+	+	+	+	+	+	+	+	-	+	+	-	-	-	-	+	13	Q1138309	6
6		суга хокук	БМО Генераль ассамблеясе тарафыннан 2010 елда кабул ителгән кеше хокукы	+	-	+	+	+	+	+	+	+	-	-	+	-	+	-	-	-	+	11	Q1138853	5
7		ocean defender	human rights and environmental advocates focus on protecting the oceans	-	-	+	-	+	-	+	-	-	-	-	-	-	-	-	-	-	-	3	Q116447968	1
8		торакка хокук	икътисади һәм социаль хокук	+	+	+	+	+	+	+	+	+	+	+	+	+	-	+	-	+	+	16	Q1849028	5	+
9		экологик расизм	расачыл контекстта экологик гаделсезлек, практик тормышта һәм сәясәттә	+	+	+	+	+	+	+	+	-	+	-	+	+	-	+	-	-	+	13	Q2491965	7	+
10		ризыкка хокук	Үзләрен тиешлечә ашатырга хакларын яклаучы кеше хокукы	+	+	+	+	+	+	+	+	+	-	-	+	-	+	+	-	-	+	13	Q25616	4	+
11		телесная неприкосновенность	human right to personal autonomy, self-ownership, and self-determination	+	-	+	+	+	-	-	-	-	+	+	+	-	-	-	-	-	+	8	Q25915498	4
12		сәламәтлек саклауга хокук	Кеше хокукларының гомуми декларациясендә һәм күп санлы башка документларда тасвирланган кеше хокукы	+	-	+	-	+	+	+	+	-	-	-	+	+	+	-	+	-	+	11	Q2919435	3	+
13		экологик низаг	табигый ресурслар тирәсендәге килешмәүчәнлек	+	-	+	+	+	+	+	+	+	-	+	+	-	+	-	-	-	+	12	Q5683226	5
14		Кеше хокуклары мәсьәләсендә БМО Эшкуарлык принциплары	Бизнес оешмалар өчен кеше хокуклары мәсьәләләрендә мөгамәлә стандартлары	+	-	+	+	+	+	-	+	-	-	-	-	+	-	-	-	-	+	8	Q7888424	6	+
15		бала хокуклары	балаларның кеше хокуклары	+	+	+	+	+	+	+	+	-	+	+	+	+	+	+	+	+	+	17	Q8354948	3	+
16		буыннарара гадәллек	термин	+	-	+	+	+	+	+	+	-	+	+	+	+	+	-	-	-	+	13	Q1502025	3
17		бизнес һәм кеше хокуклары	кеше хокуклары аланындагы концепция һәм эшчәнлек юнәлеше	-	-	+	-	-	-	-	-	-	-	-	-	-	-	-	-	-	-	1	Q106132918	3
18		экологик гаделлек	system of fairness	+	+	+	+	+	+	+	+	+	+	-	+	+	+	-	-	-	-	13	Q1479527	3
19		киләчәк буын	киләчәктә яшәячәк кешеләр	+	-	+	+	+	+	+	+	-	-	+	+	-	-	-	-	-	+	10	Q954025	4
Σ	→ Autolist			15	6	19	13	16	13	16	13	7	7	8	14	8	7	4	2	2	12	182	avg: 10\10\53%	79

International conventions

№	Image	Article	Description	ar	ca	cy	de	en	es	eu	fr	it	ja	mk	pt	ru	sw	tr	tt	uz	zh	Σ	Wikidata	st.
1		Монреальский протокол	environmental protocol designed to protect the ozone layer	+	+	+	+	+	+	+	+	+	+	-	+	+	-	-	-	-	+	13	Q219438	11
2		Strategic Approach to International Chemicals Management	policy framework for implementing UN agreements	+	-	+	+	+	-	+	-	-	-	+	-	-	-	-	-	-	-	6	Q22908446	2	+
3		Международная конвенция по предотвращению загрязнения с судов	1973 international marine environmental convention	+	+	+	+	+	+	+	+	+	+	+	+	+	-	+	-	-	+	15	Q651219	4	+
4		Минамата конвенциясе	International treaty to reduce releases of mercury	+	-	+	+	+	+	+	+	+	+	-	-	+	-	-	+	-	+	12	Q6862837	12	+
5		Базель конвенциясе	күркыныч калдыкларны чикләр аша күчерүне һәм аларның юк ителүен контроль итү буенча халыкара конвенция	+	+	+	+	+	+	+	+	+	+	+	+	+	-	-	-	+	+	15	Q775865	8	+
6		polluter pays principle	principle	+	-	+	+	+	+	-	+	-	+	+	+	-	-	-	-	-	+	10	Q819131	2
7		Стокгольмская конвенция о стойких органических загрязнителях	международное соглашение	+	+	+	+	+	+	-	+	+	+	+	+	+	-	-	-	-	+	13	Q82908	8	+
8		Rotterdam Convention	multilateral treaty to promote shared responsibilities in relation to importation of hazardous chemicals	+	+	+	+	+	+	+	+	+	+	+	+	-	-	-	-	-	+	13	Q94947	6	+
9		Chemicals Convention, 1990	International Labour Organization Convention	+	-	+	-	+	-	+	+	+	-	+	-	-	-	-	-	-	+	8	Q5090522	5
10		Конвенция по предотвращению загрязнения моря сбросами отходов и других материалов	multilateral environmental agreement	+	-	+	+	+	+	-	+	-	+	+	+	+	-	-	-	-	+	11	Q1156234	7	+
11		Конвенция ООН по морскому праву	international maritime law	+	+	+	+	+	+	-	+	+	+	-	+	+	-	+	-	-	+	13	Q216996	14	+
12		Биологик күптөрлелек конвенциясе	халыкара килешүе	+	-	+	+	+	+	-	+	+	+	-	+	+	-	+	-	-	+	12	Q152805	10	+
13		Kunming-Montreal Global Biodiversity Framework		+	-	+	+	+	+	-	+	-	+	+	-	-	-	-	-	-	+	9	Q115780453	3
14		Киотский протокол	международное соглашение, заключённое с целью сокращения выбросов парниковых газов	+	+	+	+	+	+	+	+	+	+	+	+	+	-	+	-	-	+	15	Q47359	19	+
15		Эскасу килешүе	2018 елда имзаланган халыкара килешү	+	-	+	+	+	+	-	+	-	+	+	+	+	+	-	-	-	+	12	Q56761730	10	+
16		Орхус конвенциясе	БМОның Европа икътисади комиссиясе кабул иткән Мәгълүматка ирешү буенча конвенция	+	+	+	+	+	+	+	+	+	+	+	+	+	-	-	-	-	-	13	Q301336	8
Σ	→ Autolist			16	8	16	15	16	14	9	15	11	14	12	12	11	1	4	1	1	14	190	avg: 12\11\66%	129

Pollution and waste

№	Image	Article	Description	ar	ca	cy	de	en	es	eu	fr	it	ja	mk	pt	ru	sw	tr	tt	uz	zh	Σ	Wikidata	st.
1		океаннарның пычрануы	океаннарга эләккән чүп һәм башка пычраучы матдәләр	+	+	+	+	+	+	+	+	-	+	+	+	+	+	+	-	+	+	16	Q1058325	3	+
2		legacy pollution	pollution that is a result of a historical industry or previous use of a chemical	+	-	+	-	+	-	-	-	-	-	+	-	-	-	-	-	-	-	4	Q116854575	1
3		Global plastic pollution treaty	international agreement on plastics that will address the entire life cycle of plastics, from design to production and disposal	+	-	+	+	+	-	+	+	+	-	+	-	-	-	-	-	-	-	8	Q111912561	4
4		nutrient pollution	contamination of water by excessive inputs of nutrients	+	-	+	-	+	-	-	-	-	-	-	+	-	-	+	-	-	+	6	Q12203192	1
5		Җир атмосферасының пычрануы	Атмосферик һавага яңа, элек булмаган физик, химик һәм биологик матдәләрнең кертелүе яки аларның табигый концентрациясенең үзгәрүе	+	+	+	+	+	+	+	+	+	+	+	+	+	+	+	-	+	+	17	Q131123	9	+
6		Global waste trade	international trade of waste between countries	+	-	+	-	+	-	+	-	-	-	-	+	-	-	+	-	-	+	7	Q17017501	2	+
7		хвосты	отходы обогащения полезных ископаемых	+	+	+	+	+	+	+	+	-	+	-	+	+	-	+	-	-	+	13	Q1784525	3	+
8		система управления отходами	generation, prevention, characterization, monitoring, treatment, handling, reuse and residual disposition of wastes	+	+	+	-	+	+	+	+	+	+	-	+	+	+	+	-	+	+	15	Q180388	8	+
9		суларның пычрануы	сулыкларның пычрануы	+	+	+	+	+	+	+	+	+	+	+	+	+	-	+	-	-	+	15	Q183129	8	+
10		разлив нефти	попадание нефти в окружающую среду	+	+	+	+	+	+	+	+	+	+	-	+	+	-	+	-	-	+	14	Q220187	5	+
11		Электронные отходы	type of garbage	+	+	+	+	+	+	+	+	+	+	-	+	+	-	+	-	-	+	14	Q327400	6	+
12		авыл хуҗалыгы пычратуы	авыл хуҗалыгы процесслары аркасында әйләнә-тирә мохит пычрануы	+	+	+	-	+	+	+	-	-	-	-	+	-	-	-	-	+	+	9	Q4693969	4	+
13	File:Linia kontraŭ Cirkulero.svg, Economi Llinol vs Cylchol cy.svg	циркуляр икътисад	әйберләрне һәм хезмәтләрне тотрыклы килеш булдыруга юнәлгән икътисади модель, максаты чүп һәм башка төр югалтуларны азайту яки юк итүне	+	+	+	+	+	+	+	+	+	+	-	+	+	-	+	-	-	+	14	Q497743	8	+
14		Environmental impact of mining	Environmental problems with the uncontrolled mining	+	-	+	-	+	+	-	-	-	+	-	+	-	-	-	-	-	-	6	Q5381247	4	+
15		environmental impact of war	environmental problems caused by warfare	+	-	+	-	+	+	-	+	+	-	-	+	-	-	+	-	-	-	8	Q5381260	3
16		мусорное пятно	зона в океане, загрязнённая человеческими отходами	+	-	+	+	+	+	+	-	+	-	-	-	-	-	-	-	-	-	7	Q55951346	3	+
17		household air pollution	air pollution within a household	+	-	+	-	+	-	+	-	-	-	-	-	-	-	-	-	-	-	4	Q6026412	2
18		пластик пычрануы	әйләнә-тирә мохитнең пластик продуктлары белән тулуы	+	+	+	+	+	+	+	+	+	+	-	+	+	-	+	-	+	+	15	Q7202090	5	+
19		запрет на пластиковые пакеты	government campaign to discourage plastic shopping bag use	+	-	+	-	+	+	+	-	+	-	-	-	-	-	-	-	-	-	6	Q7180909	3	+
20		Corporate political engagement	activity by corporations that effect politics in their operating contexts	-	-	+	-	-	-	-	-	-	-	-	-	-	-	-	-	-	-	1	Q117088324	1
Σ	→ Autolist			19	10	20	10	19	14	15	11	11	10	5	14	9	3	12	0	5	12	199	avg: 10\11\55%	83

Impact of toxics and pollution

№	Image	Article	Description	ar	ca	cy	de	en	es	eu	fr	it	ja	mk	pt	ru	sw	tr	tt	uz	zh	Σ	Wikidata	st.
1		Health effects of pesticides	medical condition	+	+	+	-	+	+	+	-	-	-	+	+	-	-	-	-	-	-	8	Q10302339	4	+
2		опасные отходы	ignitable, reactive, corrosive and/or toxic unwanted or unusable materials	+	-	+	+	+	-	+	+	-	+	+	+	-	+	+	-	-	+	12	Q1069369	1	+
3		Special Rapporteur on Toxics and Human Rights	UN Special Rapporteur	+	-	+	+	+	+	+	+	-	-	+	+	-	-	-	-	-	-	9	Q111317993	5	+
4		endocrine disruptor	chemicals that can interfere with endocrine or hormonal systems at certain doses	+	+	+	+	+	+	+	+	+	+	-	+	-	-	-	-	-	+	12	Q1138899	1	+
5		Duty to prevent exposure	legal concept associated with preventing exposure to toxicants and disease	-	-	+	-	-	-	-	-	-	-	-	-	-	-	-	-	-	-	1	Q116252736	2
6		Касерес и другие против Парагвая	United Nations Human Rights Committee court case important in international toxics regulation	+	-	+	-	+	+	+	+	-	-	+	-	-	-	-	-	-	-	7	Q116270241	4
7		plastics and climate change	intersection of related themes	-	-	+	-	-	-	-	-	-	-	-	-	-	-	-	-	-	-	1	Q116447963	3	+
8		экологический мониторинг	monitoring of the quality of the environment	+	-	+	+	+	+	-	+	-	-	-	+	+	-	+	-	-	+	10	Q1749732	4	+
9		sacrifice zone	geographic area that has been permanently changed by heavy environmental alterations	+	-	+	+	+	+	+	-	+	-	+	+	-	-	-	-	-	-	9	Q18353204	1
10		waste picker	craft and profession of collecting waste for reuse or sale	+	-	+	+	+	+	-	-	-	-	+	+	-	+	-	-	-	-	8	Q203658	6	+
11		туфракның пычрануы	кешеләр активлыгы яки табигый процесслар аркасында туфракларга зыян китерүче химик матдәләрнең эләгүе	+	+	+	+	+	+	+	+	+	+	+	+	+	-	+	-	-	+	15	Q212734	4	+
12		Индекс качества воздуха	мера загрязнения	+	+	+	+	+	-	+	+	-	+	-	+	-	-	+	-	-	+	11	Q2364111	2	+
13		сак булу мәсләге	фәнни мәсьәләләрдә сак булуны өстен куючы риск менеджмент стратегиясе	+	+	+	+	+	+	+	+	+	+	-	+	-	+	-	-	-	+	13	Q515255	4
14		Прорыв дамбы в Брумадинью	iron ore dam failure in Brazil, disaster which occurred on 25 January 2019	+	+	+	+	+	+	+	+	+	+	+	+	+	-	-	-	-	+	14	Q60998244	16	+
15		качество воды	chemical, physical, biological, and radiological characteristics of water	+	-	+	+	+	+	+	+	-	+	+	+	+	-	+	-	-	+	13	Q625376	3	+
16		indoor air quality	air quality within and around buildings and structures	+	+	+	+	+	+	+	+	+	+	-	+	-	-	-	-	-	+	12	Q905504	6	+
17		cтойкие органические загрязнители	organic compound resistant to environmental degradation through chemical, biological, and photolytic processes	+	+	+	+	+	+	-	+	+	+	+	+	+	-	-	-	-	+	13	Q912951	1
18		planetary boundary	limits not to be exceeded if humanity wants to survive in a safe ecosystem	+	+	+	+	+	+	+	+	-	+	-	+	-	-	-	-	-	+	11	Q961310	3	+
19		наноматериал	material with single units small sized between 1 to 100 nm	+	+	+	+	+	+	+	+	+	+	-	+	+	-	+	-	-	+	14	Q967847	4	+
20		зелёный камуфляж	deceptive use of marketing to promote the perception that an organization's products, aims or policies are environmentally friendly	+	+	+	+	+	+	+	+	+	+	-	+	+	-	+	-	-	+	14	Q983063	10	+
21		Фторсодержащие поверхностно-активные вещества	class of compounds	+	+	+	+	+	+	+	+	+	+	-	+	+	-	-	-	-	+	13	Q648037	4	+
22		Planetary health	concept recognising emerging threats to natural and human-made systems	+	-	+	+	+	-	+	+	-	-	+	+	-	-	-	-	-	-	8	Q30589121	4
Σ	→ Autolist			20	12	22	18	20	17	17	17	10	13	11	19	8	3	7	0	0	14	228	avg: 10\13\58%	92

People and Events

№	Image	Article	Description	ar	ca	cy	de	en	es	eu	fr	it	ja	mk	pt	ru	sw	tr	tt	uz	zh	Σ	Wikidata	st.
1		Виргиниюс Синкявичюс (b. 1990)	Lithuanian economist and politician	+	+	+	+	+	+	+	+	+	-	+	+	+	-	-	-	+	-	13	Q27653570	14	+
2		Роберт Билотт (b. 1965)	американский корпоративный юрист, писатель, педагог, общественный деятель, специалист в области экологического права	+	+	+	+	+	+	+	+	+	-	+	+	+	-	-	-	+	-	13	Q42393850	15	+
3		Owino Uhuru	location in Kenya, notable for lead contamination	-	-	+	-	+	-	+	-	-	-	-	-	-	-	-	-	-	-	3	Q116579329	3
4		Community of La Oroya v. Peru	human rights case important to the right to a healthy environment	-	-	+	-	-	-	+	-	-	-	-	-	-	-	-	-	-	-	2	Q116538182	4	+
5		Andrea Hinwood (b. 20 век)	chief scientist studying pollution at UNEP	-	-	+	+	-	-	+	-	-	-	-	-	-	-	-	-	-	-	3	Q116579535	10
6		Мария Нейра (b. 1962)	Asturian medical doctor, international civil servant and diplomat	+	-	+	+	+	+	+	-	-	-	+	+	+	-	-	-	-	-	9	Q6004352	12
7		David R. Boyd (b. 1964)	Special Rapporteur on human rights and the environment	+	-	+	+	+	-	+	-	-	-	+	+	-	+	-	-	+	+	10	Q107104514	12	+
8		Marcos A. Orellana (b. 1971)	Special Rapporteur on toxics and human rights	-	-	+	+	+	-	+	-	-	-	-	-	-	+	-	-	-	-	5	Q111591442	10
9		Ian Fry (?)	Special Rapporteur on human rights and climate change	-	-	+	+	-	-	-	-	-	-	-	-	-	-	-	-	-	-	2	Q111591437	5
10		José Francisco Calí Tzay (b. 1961)	Guatemalan diplomat	+	-	+	+	+	+	+	-	-	-	+	+	-	+	-	-	-	-	9	Q87769624	8	+
11		Stop Ecocide International	organization focused on legal frameworks for environmental justice	-	-	+	-	-	-	+	-	-	-	-	-	-	-	-	-	-	-	2	Q107910344	4
12		Duarte Agostinho and Others v. Portugal and 32 Other States	European Human Rights Court Case	-	-	+	-	-	-	-	-	-	-	-	-	-	-	-	-	-	-	1	Q116533147	4
13		Полли Хиггинс (1968-2019)	Scottish barrister, advocate and expert in ecocide	+	-	+	+	+	+	+	+	+	-	+	+	+	-	-	-	-	-	11	Q54869848	18	+
14		International Pollutants Elimination Network	organization	+	-	+	+	+	-	-	-	-	+	+	-	-	-	-	-	-	-	6	Q17081649	9	+
15		Zero Waste Europe	Organization focused on zero waste policy in Europe	-	-	+	+	-	-	+	-	-	-	+	-	-	-	-	-	-	-	4	Q116854392	7
16		Cancer Alley	area in Louisiana with larger than usual clusters of cancer patients	+	-	+	+	+	-	+	-	-	-	-	+	-	-	-	-	-	+	7	Q5031395	6	+
17		International Alliance of Waste Pickers	international labor organization	-	-	+	-	-	-	-	-	-	-	+	-	-	-	-	-	-	-	2	Q116854537	4	+
18		X-Press Pearl	container ship built in 2021	+	+	+	+	+	+	+	+	+	-	-	+	-	-	-	-	-	+	11	Q107002557	20	+
19		High Ambition Coalition to End Plastic Pollution	international network of countries seeking strong plastic treaty	-	-	+	-	-	-	-	-	-	-	-	-	-	-	-	-	-	-	1	Q117088291	2
Σ	→ Autolist			9	3	19	13	11	6	14	4	4	1	9	8	4	3	0	0	3	3	114	avg: 6\6\33%	167