Evrensel Davranış Kuralları

Evrensel Davranış Kuralları

• Özet
• Politika metni
• Uygulama esasları • Oylama • Seçmen bilgilendirme
• Proje geçmişi
• Katılın
• SSS
• Bülten

Evrensel Davranış Kuralları

Niçin Evrensel Davranış Kurallarımız var?

İnsanlığın tüm bilgisini herkesin paylaşabileceği bir dünya vizyonumuza ulaşmak için mümkün olduğunca çok insanın Wikimedia projelerine aktif olarak katılımını güçlendirmeye inanıyoruz. Harekete katkı sağlayanlardan oluşan topluluklarımızın olabildiğince çeşitli, kapsayıcı ve erişilebilir olması gerektiğine inanıyoruz. Bu toplulukların, onlara katılan [ve katılmak isteyen] herkes için olumlu, güvenli ve sağlıklı ortamlar olmasını istiyoruz. Bu Davranış Kuralları'nı benimsemek ve gerektiğinde güncellemekle, bunu sağlamayı taahhüt ediyoruz. Projelerimizi ayrıca içeriğe zarar veren veya bozanlara karşı korumak istiyoruz.

Wikimedia projelerine dâhil olan herkes Wikimedia misyonu doğrultusunda,

• insanlığın tüm bilgisini herkesin özgürce paylaşabileceği bir dünya yaratmaya yardımcı olacak;
• ön yargıdan sakınan evrensel bir topluluğun parçası olacak ve
• tüm çalışmalarında doğruluk ve doğrulanabilirlik için çaba gösterecektir.

Bu Evrensel Davranış Kuralları (EDK), beklenen davranışlar ve kabul edilemez davranışlara dair temel kuralları tanımlar. Çevrim içi ve çevrim dışı Wikimedia projeleri ve alanları ile etkileşimde bulunan ve onlara katkı veren herkes için geçerlidir. Bu, yeni ve deneyimli katılımcıları, projelerdeki görevlileri, etkinlik düzenleyicilerini ve katılımcıları, bağlı kuruluşların çalışanları ve yönetim kurulu üyeleri ile Wikimedia Vakfının yönetim kurulu üyelerini içerir. Tüm Wikimedia projeleri, teknik alanlar, yüz yüze ve sanal etkinlikler ve ayrıca aşağıdaki durumlar için geçerlidir:

• özel, genel ve yarı-genel/yarı-özel etkileşimler,
• topluluk üyelerinin anlaşmazlık tartışmaları ve dayanışma ifadesi,
• teknik konular,
• içeriğe katkının çeşitli yönleri,
• İştirakleri/toplulukları dış ortaklarla temsil durumları.

1- Giriş

Evrensel Davranış Kuralları, Wikimedia projelerinde dünya çapında iş birliği için temel bir davranış biçimi sağlar. Topluluklar, yerel ve kültürel bağlamı dikkate alan politikalar geliştirmede burada listelenen kriterleri temel standart olarak ele alıp, çeşitli eklemeler yapabilir.

Evrensel Davranış Kuralları, istisnasız tüm Vikimedistler için aynı şekilde geçerlidir. Evrensel Davranış Kuralları ile çelişen eylemler yaptırımlarla sonuçlanabilir. Bunlar, atanmış görevliler (yerel bağlamlarına uygun şekilde) ve/veya bu platformların yasal sahibi olan Wikimedia Vakfı tarafından uygulanabilir.

2- Beklenen davranışlar

İster yeni, ister deneyimli bir editör, topluluk görevlisi, bağlı kuruluş veya WMF yönetim kurulu üyesi veya çalışanı olsun, her Wikimedist, kendi davranışlarından sorumludur.

Tüm Wikimedia projelerinde, mekânlarında ve etkinliklerinde saygı, nezaket, meslektaşlık, dayanışma ve iyi vatandaşlık temelinde davranışlar sergilenecektir. Bu, yaşa, zihinsel veya fiziksel engellere, fiziksel görünüme, milliyetçiliğe, dini, etnik ve kültürel geçmişe veya kasta, sosyal sınıfa, dil becerisine, cinsel yönelime, cinsiyet kimliğine veya kariyer alanına göre ayrım yapılmaksızın, tüm katkıveren ve katılımcılar için diğer tüm katkıverenler ve katılımcılarla etkileşimlerinde geçerlidir. Başarılara, becerilere ya da Wikimedia projelerinde ya da harekette dayalı olarak da ayrım yapmayacağız.

2.1- Karşılıklı saygı

Tüm Wikimedistlerin diğerlerine saygı göstermesini bekliyoruz. İster çevrim içi ister çevrim dışı Wikimedia ortamlarında, insanlarla iletişim kurarken, birbirimize karşılıklı saygı göstereceğiz.

Bunlar aşağıdakileri içerir ancak onlarla sınırlı değildir:

• Empati kurmak. Dinlemek ve farklı ardalanlardan gelen Wikimedistlerin size ne anlatmak istediğini anlamaya çalışmak. Bir Wikimedist olarak kendi anlayışınıza, beklentilerinize ve davranışlarınıza meydan okumaya ve uyarlamaya hazır olmak.
• Her zaman iyi niyetle hareket etmek ve yapıcı, olumlu düzenlemeler yapmak; Nazikçe ve iyi niyetle geri bildirim sağlamak ve almak. Eleştiri hassas, yapıcı bir şekilde sunulmalıdır. Tüm Wikimedistler aksi delil bulunmadıkça diğerlerinin projeleri işbirliği ile geliştirmek için burada bulunduğunu varsaymalı fakat bu, zararlı etkisi olan ifadeleri gerekçelendirmek için kullanılmamalıdır.
• Katkıverenlerin kendilerini adlandırma ve tanımlama şekline saygı göstermek. İnsanlar kendilerini tanımlamak için belirli terimler kullanabilir. Bir saygı göstergesi olarak, dilsel veya teknik olarak mümkün olduğunda bu kişilerle veya bu kişilerle iletişim kurarken bu terimleri kullanın. Örnek olarak şunlar verilebilir:
  • Etnik grupların kendilerini tanımlarken, geçmişten beri başkalarının kullandıklarından farklı bir isim kullanabilmesi;
  • Kişilerin kendi dillerindeki size tanıdık olmayabilecek harfler, sesler veya kelimelere sahip isimlerinin olması;
  • Belli bir cinsel eğitim veya cinsel kimlikteki kimselerin farklı adlar veya zamirler kullanması;
  • Belli bir fiziksel veya zihinsel yetersizliği olan kimselerin kendilerini tanımlarken belli terimleri kullanması.
• Yüz yüze toplantılar sırasında herkesi iyi karşılayacağız ve birbirimizin tercihlerine, sınırlarına, hassasiyetlerine, geleneklerine ve gereksinimlerine karşı dikkatli ve saygılı olacağız.

2.2- Nezaket, iş arkadaşlığı, karşılıklı destek ve iyi vatandaşlık

Aşağıdaki davranışları sağlamak için çalışıyoruz:

• Nezaket, yabancı kimseler de dâhil olmak üzere kişiler arasındaki davranış ve konuşmada kibarlıktır.
• İş arkadaşlığı, ortak bir çaba içindeki insanların birbirlerine verdikleri dostça destektir.
• Karşılıklı destek ve iyi vatandaşlık Wikimedia projelerinin üretken, keyifli ve güvenli bir yer olmasını sağlamak ve Wikimedia Misyonuna katkıda bulunmak için aktif sorumluluk almak anlamına gelir.

Bunlar aşağıdakileri içerir, ancak aşağıdakilerle sınırlı değildir:

• Akıl hocalığı (mentörlük) ve koçluk: Yeni başlayanların yollarını bulmalarına ve temel becerileri edinmelerine yardımcı olmak.
• Katkıda bulunanları gözetme: Desteğe ihtiyaç duyduklarında el uzatmak ve Evrensel Davranış Kuralları'nda beklenen davranışların dışında bir davranışa maruz kaldıklarında onlar adına konuşmak.
• Katkıverenlerin çalışmalarını kabul ve takdir edin: Yardımları ve çalışmaları için teşekkür edin. Çabalarını takdir edin ve zamanı geldiğinde takdirinizi belirtin.

3 - Kabul edilemez davranışlar

Evrensel Davranış Kuralları, topluluk üyelerinin kötü davranış durumlarını belirlemelerine yardımcı olmayı amaçlamaktadır. Aşağıdaki davranışlar Wikimedia hareketi içinde kabul edilemez olarak kabul edilir:

3.1 - Taciz

Bu, öncelikle bir kişiyi yıldırmak, öfkelendirmek veya üzmek için tasarlanmış tüm davranışları içerir. Davranış, makul bir kişinin tahammül etmesi beklenenin ötesinde ise [ilgili kişilerin kültürel bağlamı ve beklentileri göz önüne alındığında] taciz olarak kabul edilebilir. Taciz, özellikle savunmasız bir konumda bulunan kişilere yönelik duygusal istismar şeklini alır ve sindirmek veya utandırmak amacıyla iş yerleri veya arkadaşlar ve aile üyeleriyle iletişim kurmayı içerebilir. Bazı durumlarda, tek bir vakada taciz düzeyine yükselmeyen davranış, tekrarlanarak tacize dönüşebilir. Taciz şunları içerir ancak bunlarla sınırlı değildir:

• Hakaret: Buna ad takma, karalama veya klişeler kullanma ve kişisel özellikler temelli her türlü saldırı dâhildir. Hakaret; kişinin zekası, görünümü, etnik kökeni, ırkı, dini (veya dinsizliği), kültürü, kastı, cinsel yönelimi, cinsiyeti, engelliliği, yaşı, milliyeti, siyasi bağlantısı veya diğer özellikleri gibi algılanan özelliklerine atıfta bulunabilir. Bazı durumlarda, tekrarlanan alay, sarkazm (alaycılık) veya saldırganlık, tek başlarına öyle olmasalar bile topluca hakaret olarak nitelendirilebilir (Not: Wikimedia Hareketi "din" veya "etnik köken"i insanlar arasında anlamlı ayrımlar olarak kabul etmez. Burada yer almaları, başkalarına kişisel saldırı için kullanımlarının yasaklanmış olduklarını belirtmek içindir).
• Cinsel taciz: Kişinin ilgisinin karşılık bulmadığını bildiği veya makul olarak bunu bilmesinin beklendiği veya onayın alınamadığı durumlarda başkasına karşı cinsel ilgi veya her türlü yaklaşma.
• Tehdit: Bir tartışmada galip gelmek veya birini istediğiniz gibi davranmaya zorlamak için açıkça veya örtük olarak; fiziksel şiddet, utandırma, itibara zarar verme veya keyfi yasal işlem gerçekleştirme olasılığı ile korkutma.
• Başkalarına zarar vermeyi teşvik: Bu, bir başkasını kendine zarar vermeye veya intihara teşvik etmenin yanı sıra bir kişiyi üçüncü bir tarafa şiddet içeren saldırılar düzenlemeye teşvik etmeyi içerir.
• Kişisel verilerin ifşası (Doxing): Diğer katkıverenlerin isim, çalıştığı yer, posta adresi veya e-posta adresi gibi özel bilgilerini, açık rızaları olmadan Wikimedia projelerinde veya başka bir yerde paylaşmak veya kişilerin Wikimedia'daki etkinlikleri hakkında bilgileri projelerin dışında paylaşmak.
• Takip: Bir kişiyi proje(ler) üzerinde takip etmek ve temelde üzmek veya cesaretini kırmak niyetiyle çalışmalarını sürekli eleştirmek. İletişim ve eğitim çabalarından sonra da sorunlar devam ediyorsa, toplulukların bunları mevcut topluluk süreçleri yoluyla ele alması gerekebilir.
• Trolleme: Görüşmeleri kasıtlı olarak bozmak veya kışkırtmak amacıyla kötü niyetle gönderi paylaşma.

3.2- Güç, ayrıcalık veya etkinin kötüye kullanımı

Kötüye kullanım, gerçek veya algılanan bir güç, ayrıcalık veya etki konumunda olan bir kişi, diğerlerine karşı saygısız, zalimce ve/veya şiddet içeren davranışlarda bulunduğunda ortaya çıkar. Wikimedia ortamlarında sözlü veya psikolojik taciz şeklinde olabilir ve taciz ile örtüşebilir.

• Görevliler, yetkililer ve personel tarafından görevin kötüye kullanılması: Yetkili görevliler ile Wikimedia Vakfı veya Wikimedia bağlı kuruluşlarının yetkilileri ve personelinin elindeki yetki, bilgi veya kaynakların başkalarını sindirmek veya tehdit etmek için kullanılması.
• Deneyimin ve bağlantıların kötüye kullanılması: Kişinin konumunu ve itibarını diğerlerini sindirmek için kullanması. Harekette önemli deneyime ve bağlantılara sahip kişilerden davranışlarına özel bir özen göstermelerini istiyoruz çünkü düşmanca yorumlar, niyet edilmemiş tepkiler doğurabilir. Topluluk otoritesine sahip kişiler, güvenilir olarak görülmede belli bir ayrıcalığa sahiptir ve bunu kendileriyle görüş ayrılığı olanlara saldırmak için kötüye kullanmamalıdır.
• Psikolojik manipülasyon: Bir tartışmadan galip çıkmak veya bir başkasını kendi istediği şekilde davranmaya zorlamak için art niyetle, birisinin kendi algılarından, duyularından veya anlayışından şüphe etmesine neden olmak.

3.3- İçerik vandalizmi ve projelerin kötüye kullanılması

Kasıtlı olarak ön yargılı, yanlış, yanlış veya uygunsuz içerik sunmak veya içeriğin oluşturulmasını [ve/veya sürdürülmesini] engellemek, geciktirmek ve başka bir şekilde zorlaştırmak. Bu, aşağıdakileri içerir ancak bunlarla sınırlı değildir:

• Herhangi bir içeriğin uygun bir tartışma olmadan ya da bir açıklama yapılmadan tekraren keyfi ya da sebepsiz olarak kaldırılması,
• Olguların veya bakış açılarının belirli yorumlanmasını desteklemek için içeriğin sistematik olarak [ayrıca kaynakların aslına sadık kalmadan veya kasıtlı olarak yanlış biçimde yorumlanması ve editöryal içerik oluşturmanın doğru yolunu değiştirilmesiyle] manipüle edilmesi,
• Ne biçimde olursa olsun herhangi bir nefret söylemi veya karalamayı, küçük düşürmeyi kişilere veya gruplara karşı kim oldukları veya inançları temelinde nefret uyandırmayı amaçlayan ayrımcı dil,
• Başkaları için korkutucu veya zarar verici sembollerin, görsellerin, kategorilerin, etiketlerin ve diğer içerik türlerinin ansiklopedik, bilgi verme bağlamı dışında kullanılması. Bu, içerikte ötekileştirmeyi veya dışlamayı amaçlayan düzenlemeler yapmayı da içerir.